Discourse in the context of language history – research potential and perspectives

Abstrakt

The aim of the paper is to indicate the research potential and perspective of discourse as a historical and dynamic phenomenon. Methodology used in the paper concentrates on discourse linguistics, stylistics, and text linguistics, which is related to the concept
of language as a mode of communication manifested at its higher levels. What is important, the author is convinced that historical dimensions can be embedded into the definition of discourse. The first aspect constitutes the extension of the reflection at the discourse level in historical language studies. However, the inverse relation is most interesting. It is worth noting that the language history research could enrich the concept of discourse. Referring to previous research on the history of Polish scientific discourse and discourse of the excluded, the author formulates a thesis on the influence of the historical research on the concept of discourse, which could manifest itself in the following ways: (1) remodelling of the definition of discourse; (2) discourse dynamics; and (3) external discourse changes (cultural, sociological). The main conclusions are as follows: (1) The complementarity of language history
and discourse linguistics should be considered. (2) Discourse definition is an open category and, among others, depends on historical changes. (3) The dynamic nature of discourse could be the basis for adopting historical discourse studies as a subdiscipline
of linguistics. (4) Historical aspects of discourse can encourage research on communication as a dynamic, multifaceted, and complex component of culture.

Słowa kluczowe:

discourse, language history, discourse linguistics, stylistics, history of Polish

Bajerowa I., 2003, Zarys historii języka polskiego (1939–2000), Warszawa: PWN.
  Google Scholar

Bajerowa I., 2008, Początki polskiego dyskursu naukowego – język dzieł MarcinaBielskiego i Stanisława Grzepskiego, “Onomastica Slavogermanica”, No. 27, pp. 73–79.
  Google Scholar

Biniewicz J., 2002, Kształtowanie się polskiego języka nauk matematyczno‑przyrodniczych, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
  Google Scholar

Borawski S., 2002, Wprowadzenie do historii języka polskiego. Zagadnienia historiozoficzne, Warszawa: PWN.
  Google Scholar

Czachur W., Ed., 2018, Pamięć w ujęciu lingwistycznym. Zagadnienia teoretyczne i metodyczne, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323530077   Google Scholar

Czachur W., 2020, Lingwistyka dyskursu jako integrujący program badawczy, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT.
  Google Scholar

Domańska E., 2010, Jakiej metodologii potrzebuje współczesna humanistyka?, “Teksty Drugie”, z. 1–2, pp. 45–55.
  Google Scholar

Dubisz S., 2010, Historia języka polskiego – “wczoraj, dziś i jutro”, “LingVaria”, Ch. 5, No. 2 (10), pp. 45–51.
  Google Scholar

Fairclough N., 1995, Critical Discourse Analysis: the critical study of language, London – New York: Longman.
  Google Scholar

Foucault M., 1987, Historia szaleństwa w dobie klasycyzmu, translated by H. Kęszycka, prefaced by M. Czerwiński, Warszawa: PIW.
  Google Scholar

Foucault M., 2010, Historia seksualności, translated by B. Banasiak, T. Komendant, K. Matuszewski, foreword written by T. Komendant, Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
  Google Scholar

Foucault M., 2020, Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, translated by T. Komendant, Warszawa: Aletheia.
  Google Scholar

Gajda A., 2020, Polska monografia popularnonaukowa przełomu XIX i XX wieku. Studium genologiczne, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
  Google Scholar

Klemensiewicz Z., 1969–1976, Historia języka polskiego, vol. 1–3, Warszawa: Wiedza Powszechna.
  Google Scholar

Łozowski P., 1999, Panchronia czyli językoznawstwo bez synchronii. – Przeszłość w językowym obrazie świata, ed. A. Pajdzińska and P. Krzyżanowski, Lublin: Wydawnictwo UMCS, pp. 25–50.
  Google Scholar

Ostaszewska D., 1994, Z zagadnień ewolucji stylu naukowego: XVI-wieczne początki kształtowania się wyznaczników przebiegu procesu myślowego, “Prace Językoznawcze”, vol. 22: Studia historycznojęzykowe, ed. A. Kowalska. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, pp. 85–94.
  Google Scholar

Pastuch M., 2018, Metoda czy metodologia? Współczesne potrzeby historii języka. – Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy, ed. M. Pastuch and M. Siuciak, in collaboration with K. Wąsińska and W. Wilczek, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, pp. 32–43.
  Google Scholar

Pietrzak M., 2013, Wyznaczniki gatunkowe felietonu drugiej połowy XIX wieku (na przykładzie tekstów Henryka Sienkiewicza, Bolesława Prusa i Aleksandra Świętochowskiego), Łódź: Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego.
DOI: https://doi.org/10.18778/7525-824-0   Google Scholar

Przyklenk J., 2009, Staropolska kronika jako gatunek mowy, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
  Google Scholar

Przyklenk J., 2018, Pytając o zmianę językową. Językoznawstwo historyczne a socjolingwistyka. – Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy, ed. M. Pastuch and M. Siuciak, in collaboration with K. Wąsińska and W. Wilczek, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, pp. 44–54.
  Google Scholar

Rejter A., 2000, Kształtowanie się gatunku reportażu podróżniczego w perspektywie stylistycznej i pragmatycznej, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
  Google Scholar

Rejter A., 2018, Styl czy dyskurs naukowy? Perspektywa historyczna, “Forum Lingwistyczne”, No. 5, pp. 17–25.
  Google Scholar

Rejter A., 2020, Poradnikowy wymiar dyskursu naukowego wieków dawnych. – “Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze 2019”: Dyskursy o przeszłości. Dyskursy w przeszłości, ed. M. Hawrysz, M. Jurewicz-Nowak, I. Kotlarska, Zielona Góra: Wydawnictwo Uniwersytetu Zielogórskiego, pp. 81–90.
  Google Scholar

Rejter A., 2021, Archiwum społeczne wykluczonych jako przedmiot badań lingwistycznych. – Nie/porozumienie, nie/tolerancja, w(y)kluczenie w języku i kulturze, ed. E. Biłas-Pleszak, A. Rejter, K. Sujkowska-Sobisz, W. Wilczek, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, pp. 99–108.
  Google Scholar

Rejter A., 2022, Kulturowe aspekty dawnego dyskursu naukowego, “Poznańskie Studia Polonistyczne: Seria Językoznawcza”, vol. 29 (49), No. 1, pp. 161–174.
DOI: https://doi.org/10.14746/pspsj.2022.29.1.10   Google Scholar

Rejter A., in press a, W służbie pamięci. Konteksty badań diachronicznych nad dyskursem wykluczonych.
  Google Scholar

Rejter A., in press b, Wspólnotowy charakter dawnego dyskursu naukowego (XVI–XVII w.).
  Google Scholar

Skubalanka T., 1984, Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
  Google Scholar

Witosz B., 2009, Dyskurs i stylistyka, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
  Google Scholar

Witosz B., 2016, Kategoria dyskursu w polonistycznej edukacji akademickiej. – Jak analizować dyskurs? Perspektywy dydaktyczne, ed. W. Czachur, A. Kulczyńska, Ł. Kumięga, Kraków: Universitas, pp. 19–39.
  Google Scholar

Wodak R., 2008, Dyskurs populistyczny: retoryka wykluczenia a gatunki języka pisanego. – Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do analizy społecznej, ed. Duszak A., Fairclough N., Kraków: Universitas, pp. 185–215.
  Google Scholar

Wojtak M., 2011, O relacjach dyskursu, stylu, gatunku i tekstu, “tekst i dyskurs – text und diskurs”, No. 4, pp. 69–78.
  Google Scholar

Wojtak M., 2019, Wprowadzenie do genologii, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
  Google Scholar


Opublikowane
2024-03-06

Cited By / Share

Rejter, A. (2024). Discourse in the context of language history – research potential and perspectives. Stylistyka, 32(32), 12–22. https://doi.org/10.25167/Stylistyka32.2023.1

Statystyki

Downloads

Download data is not yet available.


Licencja

Prawa autorskie (c) 2024 Stylistyka

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).

2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.

3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.

4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:

a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,

b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,

c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie  CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).

d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.

5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.

6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.

7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.