Paratekst – od koncepcji Gérarda Genette’a po współczesną praktykę badań paratekstualnych

MARZANNA UŹDZICKA

doi:10.25167/Stylistyka32.2023.17

##plugins.themes.libcom.datePublished##: 2024-03-06

Vol 32 No 32 (2023)

Paratekst – od koncepcji Gérarda Genette’a po współczesną praktykę badań paratekstualnych

MARZANNA UŹDZICKA

Stylistyka

Sekce: Articles

https://doi.org/10.25167/Stylistyka32.2023.17

Abstrakt

This article will examine the reception of the concept of paratext from its introduction into the research space by the French literary scholar Gérard Genette to the contemporary practice of paratextual research. Paratext has been annexed in such fields as library science, cultural studies, translation studies, media studies, and linguistics, among others, demonstrating the coherence of typologically diverse objects. At the same time, the concept has undergone a kind of redefinition over the years, widening
or narrowing the scope of its use. This regularity is a determinant of the review of the existing literature, with a particular focus on the reception of paratext in linguistic research. Considerations in this area concern the functional aspect of paratexts, which
was undertaken by Romualda Piętkowa or Danuta Piekarczyk; the creative nature of the adaptation of G. Genete’s ideas by Iwona Loewe, whose research activities are located both in linguistics (linguistic genealogy) and communication theory (communicology) or media studies; the methodological proposal for the analysis of contemporary cultural texts as paratexts in a linguistic perspective.

Nejaktuálnější články stejného autora (stejných autorů)

##plugins.themes.libcom.download_files##

pdf (Język Polski)

##plugins.themes.libcom.cit_rules##

UŹDZICKA, M. (2024). Paratekst – od koncepcji Gérarda Genette’a po współczesną praktykę badań paratekstualnych. Stylistyka, 32(32), 299–321. https://doi.org/10.25167/Stylistyka32.2023.17

##plugins.themes.libcom.share##

##plugins.themes.libcom.licence##

Tato práce je licencována pod Mezinárodní licencí Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0.

Reference

Barker C. H., 2005, Studia kulturowe. Teoria i praktyka, tłum. A. Sadza, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Bartmiński J., 1998, Tekst jako przedmiot tekstologii lingwistycznej. – Tekst – problemy teoretyczne, red. J. Bartmiński, B. Boniecka, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 9–25.
Google Scholar

Danek D., 1980, Dzieło literackie jako książka. O tytułach i spisach rzeczy w powieści, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Duszak A., 1998, Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Fiske J., 2010, Zrozumieć kulturę popularną, tłum. K. Sawicka, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Fulińska A., Janicki J. T., 2002, Wstęp do analizy strukturalnej gier fabularnych, „Teksty Drugie”, z. 6, s. 150–157.
Google Scholar

Genette G., 1992, Palimpsesty, tłum. A. Milecki. – Współczesna teoria badań literackich za granicą, t. IV, red. H. Markiewicz, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Genette G., 1997, Paratexts: Thresholds of Interpretation, tłum. J. E. Lewin, Cambridge–New York: Cambridge University Press, https://www.almendron.com › uploads › 2017/0 (dostęp: czerwiec 2022).
Google Scholar

Gray J., 2010, Show Sold Separately: Promos, Spoilers, and Other Media Paratexts, New York: New York University Press, https://paas.org.pl › uploads › 2012/12 › 02 (dostęp: czerwiec 2022).
Google Scholar

Gwóźdź A., 2010, Obok filmu, między mediami. – Pogranicza audiowizualności, red. A. Gwóźdź, Kraków: Universitas.
Google Scholar

Jambor J., 2018, Paratextualita – predovšetkým zdroj otázok bez odpovedí? Aktuálne otázky výskumu paratextov, „Philologia. Časopis Ústavu filologických štúdií Pedagogickej fakulty Univerzity Komenského v Bratislave”, vol. XXVIII, n° 1, s. 77–87.
Google Scholar

Kubiński P., 2016, Gry wideo. Zarys poetyki, Kraków: Universitas. Le Guin K. U., 1996, Wracać wciąż do domu, tłum. B. Kopeć-Umiastowska, J. Wołyńska, M. Mazur, Warszawa: Wydawnictwo Prószyński i S-ka.
Google Scholar

Lis-Wielgosz I., 2017, Przekład omówiony, czyli o statusie i funkcji paratekstu (na przykładzie serii Biblioteka Duchowości Europejskiej), „Przekłady Literatu Słowiańskich”, t. 8, cz. 1, s. 37–56.
Google Scholar

Loewe I., 2004a, Parateksty, pre-teksty czy możliwe paragatunki? – Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 2: Gatunek a tekst, red. D. Ostaszewska, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 180–188.
Google Scholar

Loewe I., 2004b, Paratekstualność i wielostylowość noty redakcyjnej. – Wielojęzyczność w perspektywie stylistyki i pragmatyki, red. M. Ruszkowski, Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, s. 153–174.
Google Scholar

Loewe I., 2007, Gatunki paratekstowe w komunikacji medialnej, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Loewe I., 2012, O dialogu z widzem w polskiej neotelewizji publicznej: paratekst jako składnik strumienia telewizyjnego. – Język w mediach: antologia, red. M. Kita, I. Loewe, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 238–253.
Google Scholar

Loewe I., 2015a, Paratexts in Television, Part 1, tłum. z języka polskiego R. Wylecioł, „Medialingwistyka XXI wiek” („Media Linguistic”), nr 2, s. 69–77.
Google Scholar

Loewe I., 2015b, Paratexts in Television, Part 2, tłum. z języka polskiego R. Wylecioł, „Medialingwistyka XXI wiek” („Media Linguistic”), nr 3, s. 75–84.
Google Scholar

Oziewicz M., 2013, Speculative Fiction, http://oxfordre.com/literature/view/10.1093/acrefore/9780190201098.001.0001/acrefore-9780190201098-e-78 (dostęp: 01.03.2022).
Google Scholar

Piekarczyk D., 2020, Paratekstowe strategie zachęcania czytelnika do lektury tekstów popularnonaukowych, „Poradnik Językowy”, nr 7, s. 7–20. DOI: https://doi.org/10.33896/PorJ.2020.7.1
Google Scholar

Piętkowa R., 2001, Paratekst w tekstach naukowych – informacja i/lub reklama. –Stylistyka a pragmatyka, red. B. Witosz, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 201–211.
Google Scholar

Piętkowa R., 2004a, Paratekst o autorze. Biogram i/czy prezentacja? – Gatunki mowy i ich ewolucja, t. II: Tekst a gatunek, red. D. Ostaszewska, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 230–245.
Google Scholar

Piętkowa R., 2004b, Paratekstualność w dyskursie naukowym. – Wielojęzyczność w perspektywie stylistyki i poetyki, red. M. Ruszkowski, Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, s. 119–134.
Google Scholar

Piętkowa R., 2007, Gatunki paratekstualne wobec prototypu stylu naukowego. – Gatunki mowy i ich ewolucje, t. III: Gatunek a odmiany funkcjonalne, red. D. Ostaszewska, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 143–159.
Google Scholar

Skowronek B., 2013, Mediolingwistyka. Wprowadzenie, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Google Scholar

Stanitzek G., 2005, Text and Paratexts in Media, transl. E. Klein, „Critical Inquiry”, No. 32 (1), s. 27–42. DOI: https://doi.org/10.1086/498002
Google Scholar

Szajnert D., 1995, Poetyka autokomentarza. – Poetyka bez granic, red. W. Bolecki, W. Tomasik, Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, s. 149–161.
Google Scholar

Szajnert D., 2000, Osoba w paratekstach. – Osoba w literaturze i komunikacji literackiej, red. E. Balcerzan, W. Bolecki, Warszawa: Księgarnia Akademicka, s. 47–72.
Google Scholar

Szajnert D., 2011, Intencja autora i interpretacja – między inwencją a atencją. Teksty i parateksty, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. DOI: https://doi.org/10.18778/7525-607-9
Google Scholar

Szeja J. Z., 2004, Gry fabularne. Nowe zjawisko kultury współczesnej, Kraków: Wydawnictwo RABID.
Google Scholar

Tokarz B., 2017, Parateksty jako wyraz koncepcji przekładu, „Przekłady Literatur Słowiańskich”, t. 8, cz. 1, s. 15–35.
Google Scholar

Uździcka M., 2017, O nowym pojęciu glosariusza (na materiale literatury fantasy). Rekonesans badawczy, „Stylistyka”, t. XXVI: Słowo a styl, s. 269–290, https://doi.org/10.25167/Stylistyka26.2017.17. DOI: https://doi.org/10.25167/Stylistyka26.2017.17
Google Scholar

Uździcka M., 2019, Podręcznik do gier fabularnych jako paratekst, „Књижевна историја”, nr 51 (168), s. 179–197, https://doi.org/10.18485/kis.2019.51.168.10. DOI: https://doi.org/10.18485/kis.2019.51.168.10
Google Scholar

Uździcka M., 2021, Paratekst w literaturze fantasy (na podstawie glosariusza), „Literatura i Kultura Popularna”, t. XXVI, s. 151–168, https://doi.org/10.19195/0867-7441.26.12. DOI: https://doi.org/10.19195/0867-7441.26.12
Google Scholar

Walczak B., 2007, Iwona Loewe, Gatunki paratekstowe w komunikacji medialnej, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. XV (XXXV), s. 275–278.
Google Scholar

Wolf W., 2001, Paratext. – Lexikon Literatur- und Kulturtheorie. Ansätze – Personen– Grundbegriffe, Stuttgart–Weimar: Metzler, s. 491–492.
Google Scholar

Wojtak M., 2004, Gatunki prasowe, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie--Skłodowskiej.
Google Scholar

Wojtak M., 2014, Genologiczna analiza tekstu, „Prace Językoznawcze UWM”, z. VI/3, s. 63–71. DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2015.63.6-13
Google Scholar

Wojtak M., 2019, Wprowadzenie do genologii, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar