O stylu przemówień sądowych Eugeniusza Śmiarowskiego z lat 1920–1925
Abstract
The research explores the speeches by Eugeniusz Śmiarowski published in 1926 entitled, “Defence Speeches” (1920-1925). The texts under investigation follow a genre pattern of a court speech. The analysis focuses on the stylistic aspect of the genre pattern and is based on the assumption that the language choices of the subject of the statement, predicted within the genre, depend on various aspects. The article aim is to show the factors affecting the style of E. Śmiarowski’s speeches. Findings prove that the author’s linguistic choices were influenced by the historical, social, and biographical contexts. The stylistic shape of his speeches is fundamentally consistent with the art of judicial eloquence. Distinguishing features should be associated with the situation (the beginnings of Polish independence), the topic of the case, and the subject’s attitude towards the world, and with the structure of speech. Mainly in its framework parts (in the introduction and conclusion), one can see the subjectivity, the privacy of the subject of the statement, and the means of emotionalising the utterance. The research fills in a gap in the literature since Śmiarowski’s speeches have not been examined before. It would be interesting to compare the texts with the speeches of other prominent court speakers from a century ago.
Schlagworte:
Eugeniusz Śmiarowski, judicial speeches, genre, the autor's style, the 1920s of the 20th centuryLiteraturhinweise
Choduń A., 2004, Język prawny a język potoczny. – Język. Prawo. Społeczeństwo, red. E. Malinowska, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 77–86.
Google Scholar
Choduń A., 2007, Słownictwo tekstów aktów prawnych w zasobie leksykalnym współczesnej polszczyzny, Warszawa: Wydawnictwo Trio.
Google Scholar
De Virion T., 2010, Przemówienie w procesie karnym. – Wymowa prawnicza, red. J. Bralczyk i in., Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, s. 119–128.
Google Scholar
Gajda S., 2004, Język administracyjno-prawny w perspektywie językoznawczej i prawoznawczej. – Język. Prawo. Społeczeństwo, red. E. Malinowska, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 19–31.
Google Scholar
Gizbert-Studnicki T., 1986, Język prawny z perspektywy socjolingwistycznej, Warszawa–Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Gizbert-Studnicki T., 2007, Postępowanie sądowe jako złożony dyskurs – zagadnienia pragmatyki języka sali sądowej, https://rjp.pan.pl/index.php?option=com_conten t&view=article&id=1376 (dostęp: 12.09.2022).
Google Scholar
Gmerek K., 2019, Rozprawa sądowa jako zdarzenie komunikacji społecznej, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Google Scholar
Jarosz M., 1957, Sylwetki wybitnych obrońców warszawskich w okresie międzywojennym, „Palestra. Pismo Adwokatury Polskiej”, t. 1, nr 3, s. 57–66, https://bazhum.pl/bib/article/465636/ (dostęp: 12.09.2022).
Google Scholar
Kania L., 2005, Wspomnienie o adwokacie Eugeniuszu Śmiarowskim (1878–1932), „Palestra. Pismo Adwokatury Polskiej”, t. 50, nr 11–12 (575–576), s. 138–142, https://palestra.pl/pl/czasopismo/wydanie/11-12-2005 (dostęp: 12.09.2022).
Google Scholar
Kisza A., Krzemiński Z., Łyczywek R., 1995, Historia adwokatury polskiej, Warszawa–Skrzeszew: Wydawnictwo M. C. Kwadrat.
Google Scholar
Kocznur J., 1971, Z historii wymowy sądowej w Polsce (1918–1939), „Palestra. Pismo Adwokatury Polskiej”, t. 15, nr 2 (158), s. 3–18, , https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Palestra/Palestra-r1971-t15-n2(158)/Palestra-r1971-t15-n2(158)-s3-18/Palestra-r1971-t15-n2(158)-s3-18.pdf (dostęp: 12.09.2022).Lubocha-Kruglik J., 2017, Strategie komunikacyjne w dyskursie prawniczym (na mate riale mów obrończych F. Plewaki), „Lingwistyka Stosowana 21”, nr 1, s. 71–81.
Google Scholar
Łyczywek R., Missuna O., 2017, Sztuka wymowy sądowej, Sopot: Wydawnictwo Arche.
Google Scholar
Malinowska E., 1995, Styl urzędowy. – Przewodnik po stylistyce polskiej, red. S. Gaj da, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 431–448.
Google Scholar
Malinowski A., 2006, Polski język prawny. Wybrane zagadnienia, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis.
Google Scholar
Mowy sądowe 1, 1925, wybór i oprac. S. Gelernter, przedmowa C. Ponikowski, Warszawa: Księgarnia F. Hoesicka, s. 7–12, https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/414452/edition/327243/content (dostęp: 12.09.2022).
Google Scholar
Ruszer A., 2008, Mowa sądowa jako retoryczny gatunek tekstu, rozprawa doktorska, Uniwersytet Jagielloński, Archiwum UJ, Dokt. 2008/101 (dostęp: 12.09.2022).
Google Scholar
Rzeszutko M., 2003, Rozprawa sądowa w świetle lingwistyki tekstu, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar
Rzeszutko-Iwan M., 2013, Terminy język prawny i język prawniczy w ostatnim siedemdziesięcioleciu. – 70 lat współczesnej polszczyzny. Zjawiska. Procesy. Tendencje. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Mazurowi, red. A. Dunin-Dudkowska, A. Małyska, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 485–497.
Google Scholar
Suligowski A., 1905, Z ciężkich lat (mowy), Kraków–Warszawa: Gebethner i Wolff.
Google Scholar
Szczepankowska I., 2016a, Dyskurs prawny. Języki, teksty i konteksty, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Google Scholar
Szczepankowska I., 2016b, Konstelacja dyskursów związanych tematycznie i funkcjonalnie ze sferą prawa – próba typologii. – Dyskurs i jego odmiany, red. B. Witosz, K. Sujkowska-Sobisz, E. Ficek, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 31–40.
Google Scholar
Śliwicka A., 2018, Język prawny i prawniczy jako przedmiot badań językoznawczych i prawoznawczych w latach 1935–1999, „Prace Językoznawcze”, t. 20, nr 3, s. 151–164.
DOI: https://doi.org/10.31648/pj.4547
Google Scholar
Wilkoń A., 2002, Spójność i struktura tekstu, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
Google Scholar
Wiśniowski A., 2015, Cechy gatunkowe przemówienia obrończego w polskim postępowaniu karnym. – Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 5: Gatunek a granice, red. D. Ostaszewska, J. Przyklenk, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 473–483.
Google Scholar
Witosz B., 2009, Dyskurs i stylistyka, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Wojciechowska A., Nowak S., 2023, Mowy obrończe Eugeniusza Śmiarowskiego w perspektywie genologicznej, „Język Polski”, z. 2, s. 110–122.
DOI: https://doi.org/10.31286/JP.00155
Google Scholar
Wojtak M., 1993, Styl urzędowy. – Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław: Wydawnictwo „Wiedza o Kulturze”, s. 147–162.
Google Scholar
Wojtak M., 2004, Gatunki prasowe, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar
Wojtak M., 2014, Genologiczna analiza tekstu, „Prace Językoznawcze”, nr 16/3, s. 63–71.
Google Scholar
Wróblewski B., 1948, Język prawny i prawniczy, Kraków: Polska Akademia Umiejętności, https://bibliotekacyfrowa.pl/publication/36133 (dostęp: 12.09.2022).
Google Scholar
Wybór obron sądowych Adolfa Pepłowskiego, 1912 (t. I), 1914 (t. II), Warszawa: Koło Prawników Polskich.
Google Scholar
Zeidler K., 2004, O dopuszczalności stosowania sposobów erystycznych w po stępowaniu sądowym, „Palestra. Pismo Adwokatury Polskiej”, t. 49, z. 7–8, s. 119–130, file:///C:/Users/User/Downloads/Palestra_Zeszyt_2004_7-8_www.pale stra.pl.pdf (dostęp: 12.06.2023).
Google Scholar
Zeidler K., 2009, Erystyka w praktyce prawniczej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, t. 71, z. 4, s. 51–65, https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstre am/10593/4553/1/05_Kamil_Zeidler_Erystyka%20w%20praktyce%20prawniczej _51-65.pdf (dostęp: 12.06.2023).
Google Scholar
Zgółka T., Zieliński M., 2003, Perswazja w języku prawnym i prawniczym. – Język perswazji publicznej, red. K. Mosiołek-Kłosińska, T. Zgółka, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, s. 182–189.
Google Scholar
Zieliński M., 1999, Języki prawne i prawnicze. – Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, red. W. Pisarek, Kraków: Uniwersytet Jagielloński. Ośrodek Badań Prasoznawczych, s. 50–74.
Google Scholar
Zieliński M., 2004, Język prawny, język administracyjny, język urzędowy. – Język. Prawo. Społeczeństwo, red. E. Malinowska, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 9–18.
Google Scholar
https://pl.wikisource.org/wiki/M._Arcta_S%C5%82owniczek_wyraz%C3%B3w_obcych (dostęp: 12.09.2022).
Google Scholar
https://sjp.pwn.pl (dostęp: 12.09.2022).
Google Scholar
Statistics
Downloads
Lizenz
Copyright (c) 2024 Stylistyka
Dieses Werk steht unter der Lizenz Creative Commons Namensnennung - Nicht-kommerziell - Weitergabe unter gleichen Bedingungen 4.0 International.
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
Am häufigsten gelesenen Artikel dieser/dieses Autor/in
- Anna Wojciechowska, Afektonimy jako przedmiot badań lingwistycznych (na materiale listów Wojciecha Kossaka do żony) , Stylistyka: Bd. 26 (2017): Słowo a styl
- Anna Wojciechowska, List w służbie pamięci. Dokumentalny wymiar korespondencji Wisławy Szymborskiej i Kornela Filipowicza , Stylistyka: Bd. 28 (2019): Styl i pamięć
- Anna Wojciechowska, Opozycja swój / obcy w zapiskach Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej z lat 1939–1945 , Stylistyka: Bd. 24 (2015): Różnorodność kulturowa a styl
- Anna Wojciechowska, O wielostylowości w XIX-wiecznych protokołach zebrań , Stylistyka: Bd. 22 (2013): Styl w kulturze
- Anna Wojciechowska, Maria Wojtak, Wprowadzenie do genologii, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2019, 292 s. , Stylistyka: Bd. 29 (2020): Styl i religia
- Anna Wojciechowska, Anna Dunin-Dudkowska, Akt notarialny jako gatunek wypowiedzi, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2010, 218 s. , Stylistyka: Bd. 20 (2011): Integracja w stylistyce - Integration in Stylistics
- Anna Wojciechowska, Charakterystyka stylistyczna XIX-wiecznych protokołów , Stylistyka: Bd. 20 (2011): Integracja w stylistyce - Integration in Stylistics
