O stylu przemówień sądowych Eugeniusza Śmiarowskiego z lat 1920–1925
Abstract
The research explores the speeches by Eugeniusz Śmiarowski published in 1926 entitled, “Defence Speeches” (1920-1925). The texts under investigation follow a genre pattern of a court speech. The analysis focuses on the stylistic aspect of the genre pattern and is based on the assumption that the language choices of the subject of the statement, predicted within the genre, depend on various aspects. The article aim is to show the factors affecting the style of E. Śmiarowski’s speeches. Findings prove that the author’s linguistic choices were influenced by the historical, social, and biographical contexts. The stylistic shape of his speeches is fundamentally consistent with the art of judicial eloquence. Distinguishing features should be associated with the situation (the beginnings of Polish independence), the topic of the case, and the subject’s attitude towards the world, and with the structure of speech. Mainly in its framework parts (in the introduction and conclusion), one can see the subjectivity, the privacy of the subject of the statement, and the means of emotionalising the utterance. The research fills in a gap in the literature since Śmiarowski’s speeches have not been examined before. It would be interesting to compare the texts with the speeches of other prominent court speakers from a century ago.
Keywords:
Eugeniusz Śmiarowski, judicial speeches, genre, the autor's style, the 1920s of the 20th centuryReferences
Choduń A., 2004, Język prawny a język potoczny. – Język. Prawo. Społeczeństwo, red. E. Malinowska, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 77–86.
Google Scholar
Choduń A., 2007, Słownictwo tekstów aktów prawnych w zasobie leksykalnym współczesnej polszczyzny, Warszawa: Wydawnictwo Trio.
Google Scholar
De Virion T., 2010, Przemówienie w procesie karnym. – Wymowa prawnicza, red. J. Bralczyk i in., Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, s. 119–128.
Google Scholar
Gajda S., 2004, Język administracyjno-prawny w perspektywie językoznawczej i prawoznawczej. – Język. Prawo. Społeczeństwo, red. E. Malinowska, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 19–31.
Google Scholar
Gizbert-Studnicki T., 1986, Język prawny z perspektywy socjolingwistycznej, Warszawa–Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Gizbert-Studnicki T., 2007, Postępowanie sądowe jako złożony dyskurs – zagadnienia pragmatyki języka sali sądowej, https://rjp.pan.pl/index.php?option=com_conten t&view=article&id=1376 (dostęp: 12.09.2022).
Google Scholar
Gmerek K., 2019, Rozprawa sądowa jako zdarzenie komunikacji społecznej, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Google Scholar
Jarosz M., 1957, Sylwetki wybitnych obrońców warszawskich w okresie międzywojennym, „Palestra. Pismo Adwokatury Polskiej”, t. 1, nr 3, s. 57–66, https://bazhum.pl/bib/article/465636/ (dostęp: 12.09.2022).
Google Scholar
Kania L., 2005, Wspomnienie o adwokacie Eugeniuszu Śmiarowskim (1878–1932), „Palestra. Pismo Adwokatury Polskiej”, t. 50, nr 11–12 (575–576), s. 138–142, https://palestra.pl/pl/czasopismo/wydanie/11-12-2005 (dostęp: 12.09.2022).
Google Scholar
Kisza A., Krzemiński Z., Łyczywek R., 1995, Historia adwokatury polskiej, Warszawa–Skrzeszew: Wydawnictwo M. C. Kwadrat.
Google Scholar
Kocznur J., 1971, Z historii wymowy sądowej w Polsce (1918–1939), „Palestra. Pismo Adwokatury Polskiej”, t. 15, nr 2 (158), s. 3–18, , https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Palestra/Palestra-r1971-t15-n2(158)/Palestra-r1971-t15-n2(158)-s3-18/Palestra-r1971-t15-n2(158)-s3-18.pdf (dostęp: 12.09.2022).Lubocha-Kruglik J., 2017, Strategie komunikacyjne w dyskursie prawniczym (na mate riale mów obrończych F. Plewaki), „Lingwistyka Stosowana 21”, nr 1, s. 71–81.
Google Scholar
Łyczywek R., Missuna O., 2017, Sztuka wymowy sądowej, Sopot: Wydawnictwo Arche.
Google Scholar
Malinowska E., 1995, Styl urzędowy. – Przewodnik po stylistyce polskiej, red. S. Gaj da, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 431–448.
Google Scholar
Malinowski A., 2006, Polski język prawny. Wybrane zagadnienia, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis.
Google Scholar
Mowy sądowe 1, 1925, wybór i oprac. S. Gelernter, przedmowa C. Ponikowski, Warszawa: Księgarnia F. Hoesicka, s. 7–12, https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/414452/edition/327243/content (dostęp: 12.09.2022).
Google Scholar
Ruszer A., 2008, Mowa sądowa jako retoryczny gatunek tekstu, rozprawa doktorska, Uniwersytet Jagielloński, Archiwum UJ, Dokt. 2008/101 (dostęp: 12.09.2022).
Google Scholar
Rzeszutko M., 2003, Rozprawa sądowa w świetle lingwistyki tekstu, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar
Rzeszutko-Iwan M., 2013, Terminy język prawny i język prawniczy w ostatnim siedemdziesięcioleciu. – 70 lat współczesnej polszczyzny. Zjawiska. Procesy. Tendencje. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Mazurowi, red. A. Dunin-Dudkowska, A. Małyska, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 485–497.
Google Scholar
Suligowski A., 1905, Z ciężkich lat (mowy), Kraków–Warszawa: Gebethner i Wolff.
Google Scholar
Szczepankowska I., 2016a, Dyskurs prawny. Języki, teksty i konteksty, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Google Scholar
Szczepankowska I., 2016b, Konstelacja dyskursów związanych tematycznie i funkcjonalnie ze sferą prawa – próba typologii. – Dyskurs i jego odmiany, red. B. Witosz, K. Sujkowska-Sobisz, E. Ficek, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 31–40.
Google Scholar
Śliwicka A., 2018, Język prawny i prawniczy jako przedmiot badań językoznawczych i prawoznawczych w latach 1935–1999, „Prace Językoznawcze”, t. 20, nr 3, s. 151–164.
DOI: https://doi.org/10.31648/pj.4547
Google Scholar
Wilkoń A., 2002, Spójność i struktura tekstu, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
Google Scholar
Wiśniowski A., 2015, Cechy gatunkowe przemówienia obrończego w polskim postępowaniu karnym. – Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 5: Gatunek a granice, red. D. Ostaszewska, J. Przyklenk, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 473–483.
Google Scholar
Witosz B., 2009, Dyskurs i stylistyka, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Wojciechowska A., Nowak S., 2023, Mowy obrończe Eugeniusza Śmiarowskiego w perspektywie genologicznej, „Język Polski”, z. 2, s. 110–122.
DOI: https://doi.org/10.31286/JP.00155
Google Scholar
Wojtak M., 1993, Styl urzędowy. – Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław: Wydawnictwo „Wiedza o Kulturze”, s. 147–162.
Google Scholar
Wojtak M., 2004, Gatunki prasowe, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar
Wojtak M., 2014, Genologiczna analiza tekstu, „Prace Językoznawcze”, nr 16/3, s. 63–71.
Google Scholar
Wróblewski B., 1948, Język prawny i prawniczy, Kraków: Polska Akademia Umiejętności, https://bibliotekacyfrowa.pl/publication/36133 (dostęp: 12.09.2022).
Google Scholar
Wybór obron sądowych Adolfa Pepłowskiego, 1912 (t. I), 1914 (t. II), Warszawa: Koło Prawników Polskich.
Google Scholar
Zeidler K., 2004, O dopuszczalności stosowania sposobów erystycznych w po stępowaniu sądowym, „Palestra. Pismo Adwokatury Polskiej”, t. 49, z. 7–8, s. 119–130, file:///C:/Users/User/Downloads/Palestra_Zeszyt_2004_7-8_www.pale stra.pl.pdf (dostęp: 12.06.2023).
Google Scholar
Zeidler K., 2009, Erystyka w praktyce prawniczej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, t. 71, z. 4, s. 51–65, https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstre am/10593/4553/1/05_Kamil_Zeidler_Erystyka%20w%20praktyce%20prawniczej _51-65.pdf (dostęp: 12.06.2023).
Google Scholar
Zgółka T., Zieliński M., 2003, Perswazja w języku prawnym i prawniczym. – Język perswazji publicznej, red. K. Mosiołek-Kłosińska, T. Zgółka, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, s. 182–189.
Google Scholar
Zieliński M., 1999, Języki prawne i prawnicze. – Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, red. W. Pisarek, Kraków: Uniwersytet Jagielloński. Ośrodek Badań Prasoznawczych, s. 50–74.
Google Scholar
Zieliński M., 2004, Język prawny, język administracyjny, język urzędowy. – Język. Prawo. Społeczeństwo, red. E. Malinowska, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 9–18.
Google Scholar
https://pl.wikisource.org/wiki/M._Arcta_S%C5%82owniczek_wyraz%C3%B3w_obcych (dostęp: 12.09.2022).
Google Scholar
https://sjp.pwn.pl (dostęp: 12.09.2022).
Google Scholar
Statistics
Downloads
License
Copyright (c) 2024 Stylistyka
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
1. Copyrights to published works are held by the University of Opole (to the collective work) and the Authors (to individual parts of the collective work that have an independent meaning).
2. Only previously undistributed works can be published in the scientific journal "Stylistics".
3. The University of Opole does not restrict the possibility of the author's further dissemination of his work on condition that the scientific journal "Stylistics" is indicated as the original place of publication and the consent of the University Publishing House.
4. Consent to the publication of the work in the scientific journal "Stylistics" is tantamount to granting the author a non-exclusive license to the University of Opole, including the right to use the work without territorial restrictions and time limits in the following fields of exploitation:
a) within the scope of recording and multiplication of the work - production of any number of copies of the work in whole or in part using a specified technique, including printing, reprography, magnetic recording and digital technique, introduction of the work into computer memory and computer networks,
b) within the scope of circulation of the original or copies on which the work has been recorded - circulation, lending or hiring of the original or copies,
c) within the scope of dissemination of the work in a manner other than specified in item 2 - making the work or its abstract available on the Internet by enabling the recipients to access the work on-line or enabling them to download the work to their own device that makes it possible to read it, placing the work in electronic databases that disseminate scientific works, including in particular the CEEOL database (Central and Eastern Online Libray) and the abstract in English in the CEJSH database (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) within the scope of creating and distributing dependent works created using the work - using them in the fields of exploitation specified in points 1-3.
5. The author is not entitled to compensation for granting the license to the work.
6. The author agrees that the University may grant further permission to use the work (sublicense) in the fields of exploitation specified in par. 2 paragraph 4.
7. The author agrees that, in connection with the distribution of the work, his or her personal information, that is, name, affiliation, and e-mail address, may be made public.
Most read articles by the same author(s)
- Anna Wojciechowska, Affectionate names as the object of linguistic analysis (on the basis of Wojciech Kossak’s letters to his wife) , Stylistyka: Vol. 26 (2017): Słowo a styl
- Anna Wojciechowska, A letter serves memory. A documentary aspect of the correspondence between Wisława Szymborska and Kornel Filipowicz , Stylistyka: Vol. 28 (2019): Styl i pamięć
- Anna Wojciechowska, The US–THEM opposition in Maria Pawlikowska-Jasnorzewska’s notes of 1939–1945 , Stylistyka: Vol. 24 (2015): Różnorodność kulturowa a styl
- Anna Wojciechowska, O wielostylowości w XIX-wiecznych protokołach zebrań , Stylistyka: Vol. 22 (2013): Styl w kulturze
- Anna Wojciechowska, Maria Wojtak, Introduction into Genology , Stylistyka: Vol. 29 (2020): Style and Religion
- Anna Wojciechowska, Anna Dunin-Dudkowska, Akt notarialny jako gatunek wypowiedzi, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2010, 218 s. , Stylistyka: Vol. 20 (2011): Integracja w stylistyce - Integration in Stylistics
- Anna Wojciechowska, Charakterystyka stylistyczna XIX-wiecznych protokołów , Stylistyka: Vol. 20 (2011): Integracja w stylistyce - Integration in Stylistics
