Dla Europy Środkowej – powoli budzącej się z letargu spowodowanego pandemią koronawirusa – rok 2022 rozpoczął się w cieniu brutalnej agresji rosyjskiej na Ukrainę. Trwający już wcześniej kryzys ekonomiczny pogłębia się jeszcze bardziej, dotykając gospodarki krajowe, a zatem również nasze budżety, zarówno osobiste, jak i miejskie. Natomiast w skali globalnej do wciąż aktualnych wyzwań cywilizacyjnych, takich jak zmiany klimatyczne, przeludnienie, kryzys miast, dołączyła jeszcze pradawna córka ludzkości: wojna – niestety kolejna. Wobec brutalnej destrukcji wielu organizmów miejskich, a przede wszystkim istnień ludzkich za naszą wschodnią granicą nie należy pozostawać biernym, a raczej działać praktycznie, a także rozbudzać realną przecież nadzieję na powrót do normalności oraz odbudowę Ukrainy ze zniszczeń wojennych, w tym również budowę nowego, zrywającego z tradycją sowiecką systemu osadniczego. Sądzić można, że będzie to jedno z największych wyzwań dla Europy XXI w.

Podobnie istotne – choć lokalnie – wyzwania (na szczęście podjęte przez badaczy w ramach pokojowej codzienności) P.T. Czytelnik odnajdzie w nowym 44. tomie „Studiów Miejskich”, który otwiera artykuł rozważający na przykładzie dolnośląskich Kowar możliwości optymalizacji procesu partycypacji społecznej w kształtowaniu lokalnej polityki rozwoju podtrzymywalnego. Również w oparciu o konkretny przykład, mianowicie Kalisza, analizowane jest zagadnienie stosowania miejscowego planu rewitalizacji jako potencjalnego instrumentu planowania przestrzennego w działaniach rewitalizacyjnych. Natomiast w ramach przeglądu literatury odnoszącej się do wpływu przełomowych innowacji na rozwój społeczno-kulturowy miast Czytelnik odnajdzie szerokie spektrum ich oddziaływania na takie elementy społeczno-kulturowego rozwoju polskich miast jak: kapitał społeczny, migracje, dziedzictwo kulturowe czy polityka miejska. W kolejnym artykule krytycznej analizie poddano obowiązujące i nowelizowane przepisy ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ze szczególnym uwzględnieniem ich wpływu na stale aktualny problem rozpraszania zabudowy. Tom zamyka tekst poruszający trudną kwestię wykorzystania dziedzictwa kulturowego
socmodernizmu w tkance miejskiej Polski, a więc materii, która w latach 70. XX w. sprowokowała prof. Tadeusza Zipsera do stwierdzenia: „[...] gdziekolwiek jestem, jestem w Koninie...”, opisującego siermiężny uniformizm ówczesnych polskich miast. Niechaj zatem – tak jak w latach ubiegłych – lektura artykułów zgromadzonych
w nowym tomie „Studiów Miejskich” stanie się inspiracją i źródłem wysokojakościowej wiedzy badawczej dla wszystkich pragnących sensownie, ale też skutecznie kreować przestrzeń i rzeczywistość wokół nas.

Jan Zipser