Samoocena i kompetencje komunikacyjne studentek pedagogiki w świetle wymiarów komunikacji w rodzinie
dr Ewa Magdalena Sosnowska-Bielicz
Katedra Dydaktyki, Instytut Pedagogiki, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lubliniedr Joanna Wrótniak
Katedra Teorii Wychowania, Instytut Pedagogiki, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lubliniehttps://orcid.org/0000-0002-0492-4396
Abstract
Od studentów kierunków pedagogicznych oczekiwane jest aby prezentowali wysoki poziom kompetencji komunikacyjnych, który często współgra z samooceną. Zastanawiając się nad ich źródłami postanowiono skoncentrować się na rodzinie i występujących w niej wymiarach komunikacji. Celem przedstawionego tekstu było rozeznanie się jaki poziom kompetencji komunikacyjnych i samooceny prezentują studenci kierunków pedagogicznych oraz sprawdzenie czy wymiary komunikacji rodzinnej pełnią funkcję ich mediatorów. Zastosowano sondaż diagnostyczny oraz następujące narzędzia: Skala Samooceny SES, Skala Kompetencji Komunikacyjnych (SPCC) oraz Kwestionariusz wzorców komunikacji rodzinnej (KWKR). Uzyskane wyniki scharakteryzowały badaną grupę jako prezentujących niski poziom samooceny, przeciętny poziom kompetencji komunikacyjnych oraz modyfikującą rolę wymiarów komunikacji rodzinnej, przede wszystkim w kontekście samooceny i jej ograniczony zasięg w kontekście kompetencji komunikacyjnych. Uzyskane wyniki pokazują istotną rolę rodziny i stosowanych w niej sposobów komunikowania się dla rozwoju i funkcjonowania człowieka, szczególnie w odniesieniu dla osób wiążących swoją przyszłość z zawodami opierającymi się na relacji z drugim człowiekiem.
Schlagworte:
samoocena, kompetencje komunikacyjne, rodzina, wymiary rodzinnej komunikacji, studentki pedagogiki, wyłaniająca się dorosłośćLiteraturhinweise
Arnet, J.J. (2000) ‘Emerging adulthood: A theory of development from the late teens through the twenties’, American Psychologist, 55(5), pp. 469–480. Available at: https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.5.469.
DOI: https://doi.org/10.1037//0003-066X.55.5.469
Google Scholar
Appelt, K. (2005) ‘Wiek szkolny. Jak rozpoznać potencjał dziecka?’, in A. I. Brzezińska (ed.) Psychologiczne portrety człowieka. Gdańsk: GWP, pp. 293–296.
Google Scholar
Bakiera, L. and Harwas-Napierała, B. (2016) Wzory osobowe w rozwoju człowieka. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar
Barge, J. K., Morreale S. and Spitzberg B.H. (2024) Komunikacja między ludźmi. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Baumeister, R.F. et al.(eds) (2003) ‘Does high self-esteem cause better performance, interpersonal success, happiness, or healthier lifestyles?’, Psychological Science in the Public Interest, 4(1), pp. 1–44. Available at: https://doi.org/10.1111/1529-1006.01431.
DOI: https://doi.org/10.1111/1529-1006.01431
Google Scholar
Blaine, B. and Cocker, J. (1993) ‘Self-esteem and self-serving biases in reactions to positive and negative events. An integrating review’, in R.F. Baumeister (ed.), Self-esteem. The Puzzle of Low Self-Regard. New York: Plenum Press, pp. 55–85. Available at: https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-1-4684-8956-9_4 .
DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4684-8956-9_4
Google Scholar
Bochniarz, A. and Grabowiec, A. (2016) ‘O potrzebie/konieczności rozwijania kompetencji komunikacyjnych przyszłych nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej’, Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 35(3), pp. 271–284. Available at: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2016.35.3.271.
DOI: https://doi.org/10.17951/lrp.2016.35.3.271
Google Scholar
Bochniarz, A. (2018) ‘Samoocena studentów kierunków nauczycielskich’, Edukacja – Technika – Informatyka, 2(24), pp. 242–247. Available at: https://doi.org/10.15584/eti.2018.2.33 .
DOI: https://doi.org/10.15584/eti.2018.2.33
Google Scholar
Branden, N. (2012) 6 filarów poczucia własnej wartości. Łódź: Wydawnictwo Feeria.
Google Scholar
Brown, J.D. and Marshall, M.A. (2001) ‘Self-Esteem and Emotion: Some Thoughts about Feelings’, Personality and Social Psychology Bulletin, 27(5), pp. 575–584. Available at: https://doi.org/10.1177/0146167201275006 .
DOI: https://doi.org/10.1177/0146167201275006
Google Scholar
Brzezińska, A. (2005) ’Jak przebiega rozwoj człowieka’, in A. Brzezińksa (ed.) Psychologiczne portrety człowieka, Gdańsk: GWP, pp. 21–40.
Google Scholar
Brzezińska, A.I., Ziółkowska, B. and Appelt, K. (2019) Psychologia rozwoju człowieka. Gdańsk: GWP.
Google Scholar
Buczak, A. and Samujło,M. (2013) ‘Samoocena globalna i postrzeganie własnego ciała a zachowania żywieniowe studentów’, Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 32, pp. 232–242. Available at: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2013.32.0.232.
Google Scholar
de Barbaro, R. (1999) ‘Wstęp’, in R. de Barbaro (ed.) Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Kraków: WUJ, pp. 5–8.
Google Scholar
Di Paula, A. and Campbell, J.D. (2002) ‘Self-esteem and persistence in the face of failure’, Journal of Personality and Social Psychology, 83(3), pp. 711–724. Available at: https://doi.org/10.1037/0022-3514.83.3.711.
DOI: https://doi.org/10.1037//0022-3514.83.3.711
Google Scholar
Dzwonkowska, I., Lachowicz-Tabaczek, K. and Łaguna, M. (2008). Samoocena i jej pomiar. Polska adaptacja skali SES M. Rosenberga. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
Google Scholar
Góralewska-Słońska, A. (2011) ‘Poczucie własnej wartości jako potencjał jednostki’, Problemy Profesjonalne, (2), pp. 97–112.
Google Scholar
Grabowiec, A. (2011) Samoocena dzieci krzywdzonych w rodzinie. Lublin Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar
Gruca-Miąsik, U. (2023) ‘Komunikaty rodzicielskie w kontekście samooceny nastolatków’, Roczniki Pedagogiczne, 4, pp. 139–154. Available at: https://orcid.org/0000-0002-3797-8489.
DOI: https://doi.org/10.18290/rped23154.8
Google Scholar
Guzmán-Simón, F., Gil-Flores, J. and Pacheco Costa, A. (2020) ‘Home literacy environment and reading comprehension in Spanish primary education’, Journal of Research in Reading, 43(2), pp. 229–247. Available at: https://doi.org/10.1111/1467-9817.12299.
DOI: https://doi.org/10.1111/1467-9817.12299
Google Scholar
Harwas-Napierała, B. and Trempała, J. (2000) ‘Wstęp’ in B., Harwas-Napierała and J. Trempała (eds) Psychologia rozwoju człowieka. T. 2. Charakterystyka okresów życia człowieka. Warszawa: PWN, pp. 7–8.
Google Scholar
Heimpel, S.A., Elliot, A.J. and Wood, J.V. (2006) ‘Basic personality dispositions self-esteem, and personal goals: An approach-avoidance analysis’, Journal of Personality, 74, pp. 1293–1319. Available at: https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.2006.00410.x .
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.2006.00410.x
Google Scholar
Huflejt-Łukasik, M. (2010) Ja i procesy samoregulacji. Różnice między zdrowiem a zaburzeniami psychicznymi. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar
Jull, J. (2012) Twoje kompetentne dziecko. Dlaczego powinniśmy traktować dzieci poważniej. Podkowa Leśna: Wyd. MIND.
Google Scholar
Koerner, A. F. and Fitzpatrick, M. A. (1997) ‘Family type and conflict: The impact of conversation orientation and conformity orientation on conflict in the family’, Communication Studies, 53(3), pp. 234–251. Available at: https://doi.org/10.1080/10510979709368491
DOI: https://doi.org/10.1080/10510979709368491
Google Scholar
Koerner, A. F. and Fitzpatrick, M. A. (2002a) ‘Toward a theory of family communication’, Communication Theory, 12(1), pp. 70–91. Available at: https://doi.org/10.1111/j.1468-2885.2002.tb00260.x.
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-2885.2002.tb00260.x
Google Scholar
Koerner, A. F. and Fitzpatrick, M. A. (2002b)‘Understanding Family Communication Patterns and Family Functioning: The Roles of Conversation Orientation and Conformity Orientation’, Annals of the International Communication Association, 26(1), pp. 36–65. Available at: https://doi.org/10.1080/23808985.2002.11679010.
DOI: https://doi.org/10.1080/23808985.2002.11679010
Google Scholar
Koerner, A. F., and Fitzpatrick, M. A. (2002c) ‘You never leave your family in fight: the impact of family of origin on conflict behavior in romantic relationship’, Communication Studies, 53(3), pp. 234–251. Available at: https://doi.org/10.1080/10510970209388588.
DOI: https://doi.org/10.1080/10510970209388588
Google Scholar
Koerner, A. F., and Fitzpatrick, M. A. (2006) ‘Family communication patterns theory: a social cognitive approach. in D. O. Braithwaite, L. A. Baxter (eds), Engaging theories in family communication: Multiple perspectives, pp. 50–65. Available at: https://doi.org/10.4135/9781452204420.
DOI: https://doi.org/10.4135/9781452204420.n4
Google Scholar
Kozielecki, J. (1987) Koncepcja transgresyjna człowieka. Analiza psychologiczna. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Kozłowska, D. and Ryszkowski, W. (2012) ‘Kompetencje komunikacyjne nauczycieli wychowania fizycznego’, Roczniki Naukowe Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego i Turystyki w Białymstoku, pp. 39–46.
Google Scholar
Krakowiak, P. and Łukaszewska, B. (2015) ‘Samoocena pracowników w instytucjach edukacyjnych i pomocowych a ich działalność zawodowa’, Paedagogia Christiana 1(35), pp. 273–294. Available at: https://doi.org/10.12775/PCh.2015.015 .
DOI: https://doi.org/10.12775/PCh.2015.015
Google Scholar
Kwaśnica, R. (2007) ‘Wprowadzenie do myślenia o nauczycielu’ in Z. Kwieciński, B. Śliwerski (ed.) Pedagogika. Podręcznik akademicki, T. 2. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, pp. 291–319.
Google Scholar
Łaguna, M., Lachowicz-Tabaczek, K. and Dzwonkowska, I. (2007) Skala samooceny SES Morrisa Rosenberga – polska adaptacja metody’, Psychologia Społeczna 2(4), pp. 164–176.
Google Scholar
McCroskey, J. C. and McCroskey, L. L. (1988) ‘Self-report as an approach to measuring communication competence’, Communication Research Reports, 5, pp. 108–113. Available at: https://doi.org/10.1080/08824098809359810 .
DOI: https://doi.org/10.1080/08824098809359810
Google Scholar
McKay, M. and Fanning, P. (2004) Poczucie własnej wartości. Poznań: Rebis.
Google Scholar
Melosik, Z. (2013) Kultura popularna i tożsamość młodzieży. W niewoli władzy i wolności. Kraków: Impuls.
Google Scholar
Meltzoff, A.N. and Marshall, P.J. (2018) ‘Human infant imitation as a social survival circuit’, Current Opinion in Behavioral Sciences, 24, pp. 130–136. Available at: https://doi.org/10.1016/j.cobeha.2018.09.006 .
DOI: https://doi.org/10.1016/j.cobeha.2018.09.006
Google Scholar
Milerski, B. and Śliwerski, B. (eds) (2000) Pedagogika. Leksykon PWN. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Mruk, C. (2013) ‘Defining Self-Esteem as a Relationship between Competence and Worthiness: How a Two-Factor Approach Integrates the Cognitive and Affective Dimensions of Self-Esteem’, Polish Psychological Bulletin, 44(2), pp. 157–164. Available at: https://doi.org/10.2478/ppb-2013-0018.
DOI: https://doi.org/10.2478/ppb-2013-0018
Google Scholar
Nielsen, M. (2012) ‘Imitation, pretend play, and childhood: Essential elements in the evolution of human culture?’, Journal of Comparative Psychology, 126(2), pp. 170–181. Available at: https://doi.org/10.1037/a0025168.
DOI: https://doi.org/10.1037/a0025168
Google Scholar
Noskova, T. et al., (2014) ‘Communicative Competence Development for Future Teachers’, The New Educational Review, 38 (4), pp. 188–198. https://doi.org/10.15804/tner.14.38.4.14 .
DOI: https://doi.org/10.15804/tner.14.38.4.14
Google Scholar
Over, H. (2020) ‘The social function of imitation in development’, Annual Review of Developmental Psychology, 2, pp. 93–109. Available at: https://doi.org/10.1146/annurev-devpsych-033020-024051.
DOI: https://doi.org/10.1146/annurev-devpsych-033020-024051
Google Scholar
Pankowska,l D. (2010) ‘Porozumiewanie się w procesie kształcenia’, in D. Pankowska, T. Sokołowska-Dzioba (eds) Kompetencje nauczyciela przedmiotów zawodowych, część 1: Praca dydaktyczna. Lublin: Wydawnictwo UMCS, pp. 45–76.
Google Scholar
Pawluk-Skrzypek, A. and Witek, A. (2016) ‘Rodzicielskie komunikaty akceptacji w kontekście samooceny młodzieży ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się’, in J. Kiryjow (ed.) Komunikacja w rodzinie. Warszawa: Wydawnictwo SGGW, pp. 23–41.
Google Scholar
Rosenberg, M. (1965) Society and the adolescent self-image. New York: Princeton.
DOI: https://doi.org/10.1515/9781400876136
Google Scholar
Rudkowska, G. (1996) ‘Efekty modelowania zachowań prospołecznych u dzieci sześcioletnich’, Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie. Prace Psychologiczne, 5(176), pp. 99–114.
Google Scholar
Ryś, M. (2011) ‘Kształtowanie się poczucia własnej wartości i relacji z innymi w różnych systemach rodzinnych’, Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 2(6), pp. 65–84.
Google Scholar
Sala-Suszyńska, J. and Sosnowska-Bielicz, E. (2023) ‘Communication competence of future early childhood teachers – a report on a study in Poland’, Journal of the Modern Science, 53(4), pp. 437–450. Available at: https://doi.org/10.13166/jms/175587 .
DOI: https://doi.org/10.13166/jms/175587
Google Scholar
Sałata, E. (2014) ‘Kompetencje komunikacyjne przyszłych nauczycieli edukacji techniczno-informatycznej’, Edukacja – Technika – Informatyka, 5,1, pp. 420–427.
Google Scholar
Sandelands, L.E., Bruckner, J. and Glynn, M.A. (1998) ‘If at First You Don’t Succeed, Try, Try Again: Effects of Persistence-Performance Contingencies, Ego Involvement, and Self-Esteem on Task Persistence’, Journal of Applied Psychology, 73(2), pp. 208–216. Available at: https://doi.org/10.1037/0021-9010.73.2.208 .
DOI: https://doi.org/10.1037//0021-9010.73.2.208
Google Scholar
Sanecki, G. (2017) ‘Professional functioning of contemporary Polish emigrant’, in J. Wierzejska, O. Karpenko, R. Franczak (eds) Current Research Problems of Polish Education. Lublin: Wydawnictwo UMCS, pp. 51–69.
Google Scholar
Shearman, S.M., Dumlao, P. (2008) ‘A Cross-Cultural Comparison of Family Communication Patterns and Conflict Between Young Adults and Parents’. Journal of Family Communication, 8, pp. 186–211. Available at: https://doi.org/10.1080/15267430802182456 .
DOI: https://doi.org/10.1080/15267430802182456
Google Scholar
Strzelecki, D. (2022) ‘Samoocena i zaspokojenie podstawowych potrzeb psychologicznych jako predyktory wypalenia akademickiego wśród studentek pedagogiki specjalnej’, Edukacja Dorosłych, 87(2), pp. 95–112. Available at: https://doi.org/10.12775/ED.2022.016.
DOI: https://doi.org/10.12775/ED.2022.016
Google Scholar
Szpitalak, M. and Polczyk, R. (2015) Samoocena. Geneza, struktura, funkcje i metody pomiaru. Kraków: Wyd. UJ.
Google Scholar
Szumna, D., Kalandyk, M. (2017) ‘Kompetencje językowe przyszłych nauczycieli edukacji wczesnoszkolnych’. Edukacja – Technika – Informatyka 8/1, pp. 92–100. Available at: https://doi.org/10.15584/eti.2017.1.11.
DOI: https://doi.org/10.15584/eti.2017.1.11
Google Scholar
Turowska, A. (2010) ‘Samoocena, orientacje społeczne i orientacje kontroli. Studium literaturowe’, Kwartalnik Pedagogiczny, 3(217), pp. 61–83.
Google Scholar
Wang, Z, Williamson, R.A. and Meltzoff, A.N. (2015) ‘Imitation as a mechanism in cognitive development: a cross-cultural investigation of 4-year-old children’s rule learning’, Frontiers in Psychology, 6, pp. 562. Available at: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2015.00562 .
DOI: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2015.00562
Google Scholar
Wojciszke, B. (2002) Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar
Wojciszke, B. and Grzyb, T. (2024) Psychologia społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
Google Scholar
Wrótniak, J. (2024) ‘Samoocena a poczucie samotności młodych dorosłych’, Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 1(33), pp. 107–124. Available at: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2024.43.1.107-124.
DOI: https://doi.org/10.17951/lrp.2024.43.1.107-124
Google Scholar
Wysota, M. (2019) ‘Kwestionariusz wzorców komunikacji rodzinnej (KWKR) konstrukcja i ocena psychometryczna’, Polskie Forum Psychologiczne, 24(2), pp. 205–224. Available at: https://doi.org/10.14656/PFP20190204.
Google Scholar
Authors
dr Ewa Magdalena Sosnowska-Bieliczdr Ewa Sosnowska-Bielicz, Katedra Dydaktyki, Instytut Pedagogiki, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie;
adres do korespondencji: ul. Głęboka 45, 20-612 Lublin;
ewa.sosnowska-bielicz_at_mail.umcs.pl;
https://orcid.org/0000-0003-0132-9820
Obszary badawcze: edukacja wczesnoszkolna i jej aktorzy, uczeń, nauczyciel (i ich kształcenia), rodzice i środowisko lokalne.
Wybrane publikacje:
-
Sosnowska-Bielicz E. (2023). Wielokulturowość w perspektywie uczniów edukacji wczesnoszkolnej w Polsce i Islandii. e-mentor 3(100) 70-77; https://doi.org/10.15219/em100.1621 (współautorzy: T. Parczewska, J. Sala-Suszyńska);
-
Sosnowska-Bielicz E. (2023) Communication competence of future early childhood teachers - a report on a study in Poland. JoMS 2023;53(4):437-450 https://doi.org/10.13166/jms/175587 (współautor: J.Sala-Suszyńska);
-
Sosnowska-Bielicz, E. (2023). Assessment of the Quality of Education and Care in Selected Polish Preschools During the COVID-19 Pandemic Using the ECERS-E Scale. Multidisciplinary Journal of School Education, 12(2 (24), 33-55. https://doi.org/10.35765/mjse.2023.1224.02 (współautorzy: T. Parczewska, J. Sala-Suszyńska).
Authors
dr Joanna Wrótniakhttps://orcid.org/0000-0002-0492-4396
dr Joanna Wrótniak, Katedra Teorii Wychowania, Instytut Pedagogiki, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie;
adres do korespondencji: ul. Głęboka 45, 20-612 Lublin;
e-mail: joanna.wrotniak_at_mail.umcs.pl;
https://orcid.org/0000-0002-0492-4396.
Obszary badawcze: problematyka samotności i osamotnienia, psychospołeczne funkcjonowanie dzieci i młodzieży sprawiających trudności wychowawcze, profilaktyka uzależnień, mediacje w szkole
Wybrane publikacje:
-
Wrótniak Joanna, Kompetencje społeczne a poczucie samotności młodych dorosłych, Roczniki Pedagogiczne, Tom 15(51), numer 4 - 2023: 189-206. https://doi.org/10.18290/rped23154.11
-
Wrótniak Joanna, Samoocena a poczucie samotności młodych dorosłych, Lubelski Rocznik Pedagogiczny 2024, nr 1, T. XLIII, ss.107-124; https://doi.org/10.17951/lrp.2024.43.1.107-124
-
Wrótniak Joanna, Poczucie samotności a style radzenia sobie ze stresem przez przyszłych nauczycieli, Roczniki Pedagogiczne, Tom 16 (52), numer 2 - 2024: 159-177. https://doi.org/10.18290/rped24162.11
Statistics
Downloads
Lizenz
Copyright (c) 2025 Family Forum
Dieses Werk steht unter der Lizenz Creative Commons Namensnennung - Nicht-kommerziell - Weitergabe unter gleichen Bedingungen 4.0 International.
