Samoocena i kompetencje komunikacyjne studentek pedagogiki w świetle wymiarów komunikacji w rodzinie

Ewa Sosnowska-Bielicz; Joanna Wrótniak

doi:10.25167/FF/5557

Opublikowane: 2024-12-20

Tom 14 (2024)

Samoocena i kompetencje komunikacyjne studentek pedagogiki w świetle wymiarów komunikacji w rodzinie

dr Ewa Magdalena Sosnowska-Bielicz , dr Joanna Wrótniak

Family Forum

Dział: (Dez)informacja w komunikacji rodzinnej / (Dis)information in Family Communication

https://doi.org/10.25167/FF/5557

Abstrakt

Od studentów kierunków pedagogicznych oczekiwane jest aby prezentowali wysoki poziom kompetencji komunikacyjnych, który często współgra z samooceną. Zastanawiając się nad ich źródłami postanowiono skoncentrować się na rodzinie i występujących w niej wymiarach komunikacji. Celem przedstawionego tekstu było rozeznanie się jaki poziom kompetencji komunikacyjnych i samooceny prezentują studenci kierunków pedagogicznych oraz sprawdzenie czy wymiary komunikacji rodzinnej pełnią funkcję ich mediatorów. Zastosowano sondaż diagnostyczny oraz następujące narzędzia: Skala Samooceny SES, Skala Kompetencji Komunikacyjnych (SPCC) oraz Kwestionariusz wzorców komunikacji rodzinnej (KWKR). Uzyskane wyniki scharakteryzowały badaną grupę jako prezentujących niski poziom samooceny, przeciętny poziom kompetencji komunikacyjnych oraz modyfikującą rolę wymiarów komunikacji rodzinnej, przede wszystkim w kontekście samooceny i jej ograniczony zasięg w kontekście kompetencji komunikacyjnych. Uzyskane wyniki pokazują istotną rolę rodziny i stosowanych w niej sposobów komunikowania się dla rozwoju i funkcjonowania człowieka, szczególnie w odniesieniu dla osób wiążących swoją przyszłość z zawodami opierającymi się na relacji z drugim człowiekiem.

Słowa kluczowe:

samoocena, kompetencje komunikacyjne, rodzina, wymiary rodzinnej komunikacji, studentki pedagogiki, wyłaniająca się dorosłość

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Sosnowska-Bielicz, E., & Wrótniak, J. (2024). Samoocena i kompetencje komunikacyjne studentek pedagogiki w świetle wymiarów komunikacji w rodzinie. Family Forum, 14, 47–68. https://doi.org/10.25167/FF/5557

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Arnet, J.J. (2000) ‘Emerging adulthood: A theory of development from the late teens through the twenties’, American Psychologist, 55(5), pp. 469–480. Available at: https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.5.469. DOI: https://doi.org/10.1037//0003-066X.55.5.469
Google Scholar

Appelt, K. (2005) ‘Wiek szkolny. Jak rozpoznać potencjał dziecka?’, in A. I. Brzezińska (ed.) Psychologiczne portrety człowieka. Gdańsk: GWP, pp. 293–296.
Google Scholar

Bakiera, L. and Harwas-Napierała, B. (2016) Wzory osobowe w rozwoju człowieka. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar

Barge, J. K., Morreale S. and Spitzberg B.H. (2024) Komunikacja między ludźmi. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Baumeister, R.F. et al.(eds) (2003) ‘Does high self-esteem cause better performance, interpersonal success, happiness, or healthier lifestyles?’, Psychological Science in the Public Interest, 4(1), pp. 1–44. Available at: https://doi.org/10.1111/1529-1006.01431. DOI: https://doi.org/10.1111/1529-1006.01431
Google Scholar

Blaine, B. and Cocker, J. (1993) ‘Self-esteem and self-serving biases in reactions to positive and negative events. An integrating review’, in R.F. Baumeister (ed.), Self-esteem. The Puzzle of Low Self-Regard. New York: Plenum Press, pp. 55–85. Available at: https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-1-4684-8956-9_4 . DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4684-8956-9_4
Google Scholar

Bochniarz, A. and Grabowiec, A. (2016) ‘O potrzebie/konieczności rozwijania kompetencji komunikacyjnych przyszłych nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej’, Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 35(3), pp. 271–284. Available at: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2016.35.3.271. DOI: https://doi.org/10.17951/lrp.2016.35.3.271
Google Scholar

Bochniarz, A. (2018) ‘Samoocena studentów kierunków nauczycielskich’, Edukacja – Technika – Informatyka, 2(24), pp. 242–247. Available at: https://doi.org/10.15584/eti.2018.2.33 . DOI: https://doi.org/10.15584/eti.2018.2.33
Google Scholar

Branden, N. (2012) 6 filarów poczucia własnej wartości. Łódź: Wydawnictwo Feeria.
Google Scholar

Brown, J.D. and Marshall, M.A. (2001) ‘Self-Esteem and Emotion: Some Thoughts about Feelings’, Personality and Social Psychology Bulletin, 27(5), pp. 575–584. Available at: https://doi.org/10.1177/0146167201275006 . DOI: https://doi.org/10.1177/0146167201275006
Google Scholar

Brzezińska, A. (2005) ’Jak przebiega rozwoj człowieka’, in A. Brzezińksa (ed.) Psychologiczne portrety człowieka, Gdańsk: GWP, pp. 21–40.
Google Scholar

Brzezińska, A.I., Ziółkowska, B. and Appelt, K. (2019) Psychologia rozwoju człowieka. Gdańsk: GWP.
Google Scholar

Buczak, A. and Samujło,M. (2013) ‘Samoocena globalna i postrzeganie własnego ciała a zachowania żywieniowe studentów’, Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 32, pp. 232–242. Available at: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2013.32.0.232.
Google Scholar

de Barbaro, R. (1999) ‘Wstęp’, in R. de Barbaro (ed.) Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Kraków: WUJ, pp. 5–8.
Google Scholar

Di Paula, A. and Campbell, J.D. (2002) ‘Self-esteem and persistence in the face of failure’, Journal of Personality and Social Psychology, 83(3), pp. 711–724. Available at: https://doi.org/10.1037/0022-3514.83.3.711. DOI: https://doi.org/10.1037//0022-3514.83.3.711
Google Scholar

Dzwonkowska, I., Lachowicz-Tabaczek, K. and Łaguna, M. (2008). Samoocena i jej pomiar. Polska adaptacja skali SES M. Rosenberga. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
Google Scholar

Góralewska-Słońska, A. (2011) ‘Poczucie własnej wartości jako potencjał jednostki’, Problemy Profesjonalne, (2), pp. 97–112.
Google Scholar

Grabowiec, A. (2011) Samoocena dzieci krzywdzonych w rodzinie. Lublin Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar

Gruca-Miąsik, U. (2023) ‘Komunikaty rodzicielskie w kontekście samooceny nastolatków’, Roczniki Pedagogiczne, 4, pp. 139–154. Available at: https://orcid.org/0000-0002-3797-8489. DOI: https://doi.org/10.18290/rped23154.8
Google Scholar

Guzmán-Simón, F., Gil-Flores, J. and Pacheco Costa, A. (2020) ‘Home literacy environment and reading comprehension in Spanish primary education’, Journal of Research in Reading, 43(2), pp. 229–247. Available at: https://doi.org/10.1111/1467-9817.12299. DOI: https://doi.org/10.1111/1467-9817.12299
Google Scholar

Harwas-Napierała, B. and Trempała, J. (2000) ‘Wstęp’ in B., Harwas-Napierała and J. Trempała (eds) Psychologia rozwoju człowieka. T. 2. Charakterystyka okresów życia człowieka. Warszawa: PWN, pp. 7–8.
Google Scholar

Heimpel, S.A., Elliot, A.J. and Wood, J.V. (2006) ‘Basic personality dispositions self-esteem, and personal goals: An approach-avoidance analysis’, Journal of Personality, 74, pp. 1293–1319. Available at: https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.2006.00410.x . DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.2006.00410.x
Google Scholar

Huflejt-Łukasik, M. (2010) Ja i procesy samoregulacji. Różnice między zdrowiem a zaburzeniami psychicznymi. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Jull, J. (2012) Twoje kompetentne dziecko. Dlaczego powinniśmy traktować dzieci poważniej. Podkowa Leśna: Wyd. MIND.
Google Scholar

Koerner, A. F. and Fitzpatrick, M. A. (1997) ‘Family type and conflict: The impact of conversation orientation and conformity orientation on conflict in the family’, Communication Studies, 53(3), pp. 234–251. Available at: https://doi.org/10.1080/10510979709368491 DOI: https://doi.org/10.1080/10510979709368491
Google Scholar

Koerner, A. F. and Fitzpatrick, M. A. (2002a) ‘Toward a theory of family communication’, Communication Theory, 12(1), pp. 70–91. Available at: https://doi.org/10.1111/j.1468-2885.2002.tb00260.x. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-2885.2002.tb00260.x
Google Scholar

Koerner, A. F. and Fitzpatrick, M. A. (2002b)‘Understanding Family Communication Patterns and Family Functioning: The Roles of Conversation Orientation and Conformity Orientation’, Annals of the International Communication Association, 26(1), pp. 36–65. Available at: https://doi.org/10.1080/23808985.2002.11679010. DOI: https://doi.org/10.1080/23808985.2002.11679010
Google Scholar

Koerner, A. F., and Fitzpatrick, M. A. (2002c) ‘You never leave your family in fight: the impact of family of origin on conflict behavior in romantic relationship’, Communication Studies, 53(3), pp. 234–251. Available at: https://doi.org/10.1080/10510970209388588. DOI: https://doi.org/10.1080/10510970209388588
Google Scholar

Koerner, A. F., and Fitzpatrick, M. A. (2006) ‘Family communication patterns theory: a social cognitive approach. in D. O. Braithwaite, L. A. Baxter (eds), Engaging theories in family communication: Multiple perspectives, pp. 50–65. Available at: https://doi.org/10.4135/9781452204420. DOI: https://doi.org/10.4135/9781452204420.n4
Google Scholar

Kozielecki, J. (1987) Koncepcja transgresyjna człowieka. Analiza psychologiczna. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Kozłowska, D. and Ryszkowski, W. (2012) ‘Kompetencje komunikacyjne nauczycieli wychowania fizycznego’, Roczniki Naukowe Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego i Turystyki w Białymstoku, pp. 39–46.
Google Scholar

Krakowiak, P. and Łukaszewska, B. (2015) ‘Samoocena pracowników w instytucjach edukacyjnych i pomocowych a ich działalność zawodowa’, Paedagogia Christiana 1(35), pp. 273–294. Available at: https://doi.org/10.12775/PCh.2015.015 . DOI: https://doi.org/10.12775/PCh.2015.015
Google Scholar

Kwaśnica, R. (2007) ‘Wprowadzenie do myślenia o nauczycielu’ in Z. Kwieciński, B. Śliwerski (ed.) Pedagogika. Podręcznik akademicki, T. 2. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, pp. 291–319.
Google Scholar

Łaguna, M., Lachowicz-Tabaczek, K. and Dzwonkowska, I. (2007) Skala samooceny SES Morrisa Rosenberga – polska adaptacja metody’, Psychologia Społeczna 2(4), pp. 164–176.
Google Scholar

McCroskey, J. C. and McCroskey, L. L. (1988) ‘Self-report as an approach to measuring communication competence’, Communication Research Reports, 5, pp. 108–113. Available at: https://doi.org/10.1080/08824098809359810 . DOI: https://doi.org/10.1080/08824098809359810
Google Scholar

McKay, M. and Fanning, P. (2004) Poczucie własnej wartości. Poznań: Rebis.
Google Scholar

Melosik, Z. (2013) Kultura popularna i tożsamość młodzieży. W niewoli władzy i wolności. Kraków: Impuls.
Google Scholar

Meltzoff, A.N. and Marshall, P.J. (2018) ‘Human infant imitation as a social survival circuit’, Current Opinion in Behavioral Sciences, 24, pp. 130–136. Available at: https://doi.org/10.1016/j.cobeha.2018.09.006 . DOI: https://doi.org/10.1016/j.cobeha.2018.09.006
Google Scholar

Milerski, B. and Śliwerski, B. (eds) (2000) Pedagogika. Leksykon PWN. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Mruk, C. (2013) ‘Defining Self-Esteem as a Relationship between Competence and Worthiness: How a Two-Factor Approach Integrates the Cognitive and Affective Dimensions of Self-Esteem’, Polish Psychological Bulletin, 44(2), pp. 157–164. Available at: https://doi.org/10.2478/ppb-2013-0018. DOI: https://doi.org/10.2478/ppb-2013-0018
Google Scholar

Nielsen, M. (2012) ‘Imitation, pretend play, and childhood: Essential elements in the evolution of human culture?’, Journal of Comparative Psychology, 126(2), pp. 170–181. Available at: https://doi.org/10.1037/a0025168. DOI: https://doi.org/10.1037/a0025168
Google Scholar

Noskova, T. et al., (2014) ‘Communicative Competence Development for Future Teachers’, The New Educational Review, 38 (4), pp. 188–198. https://doi.org/10.15804/tner.14.38.4.14 . DOI: https://doi.org/10.15804/tner.14.38.4.14
Google Scholar

Over, H. (2020) ‘The social function of imitation in development’, Annual Review of Developmental Psychology, 2, pp. 93–109. Available at: https://doi.org/10.1146/annurev-devpsych-033020-024051. DOI: https://doi.org/10.1146/annurev-devpsych-033020-024051
Google Scholar

Pankowska,l D. (2010) ‘Porozumiewanie się w procesie kształcenia’, in D. Pankowska, T. Sokołowska-Dzioba (eds) Kompetencje nauczyciela przedmiotów zawodowych, część 1: Praca dydaktyczna. Lublin: Wydawnictwo UMCS, pp. 45–76.
Google Scholar

Pawluk-Skrzypek, A. and Witek, A. (2016) ‘Rodzicielskie komunikaty akceptacji w kontekście samooceny młodzieży ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się’, in J. Kiryjow (ed.) Komunikacja w rodzinie. Warszawa: Wydawnictwo SGGW, pp. 23–41.
Google Scholar

Rosenberg, M. (1965) Society and the adolescent self-image. New York: Princeton. DOI: https://doi.org/10.1515/9781400876136
Google Scholar

Rudkowska, G. (1996) ‘Efekty modelowania zachowań prospołecznych u dzieci sześcioletnich’, Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie. Prace Psychologiczne, 5(176), pp. 99–114.
Google Scholar

Ryś, M. (2011) ‘Kształtowanie się poczucia własnej wartości i relacji z innymi w różnych systemach rodzinnych’, Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 2(6), pp. 65–84.
Google Scholar

Sala-Suszyńska, J. and Sosnowska-Bielicz, E. (2023) ‘Communication competence of future early childhood teachers – a report on a study in Poland’, Journal of the Modern Science, 53(4), pp. 437–450. Available at: https://doi.org/10.13166/jms/175587 . DOI: https://doi.org/10.13166/jms/175587
Google Scholar

Sałata, E. (2014) ‘Kompetencje komunikacyjne przyszłych nauczycieli edukacji techniczno-informatycznej’, Edukacja – Technika – Informatyka, 5,1, pp. 420–427.
Google Scholar

Sandelands, L.E., Bruckner, J. and Glynn, M.A. (1998) ‘If at First You Don’t Succeed, Try, Try Again: Effects of Persistence-Performance Contingencies, Ego Involvement, and Self-Esteem on Task Persistence’, Journal of Applied Psychology, 73(2), pp. 208–216. Available at: https://doi.org/10.1037/0021-9010.73.2.208 . DOI: https://doi.org/10.1037//0021-9010.73.2.208
Google Scholar

Sanecki, G. (2017) ‘Professional functioning of contemporary Polish emigrant’, in J. Wierzejska, O. Karpenko, R. Franczak (eds) Current Research Problems of Polish Education. Lublin: Wydawnictwo UMCS, pp. 51–69.
Google Scholar

Shearman, S.M., Dumlao, P. (2008) ‘A Cross-Cultural Comparison of Family Communication Patterns and Conflict Between Young Adults and Parents’. Journal of Family Communication, 8, pp. 186–211. Available at: https://doi.org/10.1080/15267430802182456 . DOI: https://doi.org/10.1080/15267430802182456
Google Scholar

Strzelecki, D. (2022) ‘Samoocena i zaspokojenie podstawowych potrzeb psychologicznych jako predyktory wypalenia akademickiego wśród studentek pedagogiki specjalnej’, Edukacja Dorosłych, 87(2), pp. 95–112. Available at: https://doi.org/10.12775/ED.2022.016. DOI: https://doi.org/10.12775/ED.2022.016
Google Scholar

Szpitalak, M. and Polczyk, R. (2015) Samoocena. Geneza, struktura, funkcje i metody pomiaru. Kraków: Wyd. UJ.
Google Scholar

Szumna, D., Kalandyk, M. (2017) ‘Kompetencje językowe przyszłych nauczycieli edukacji wczesnoszkolnych’. Edukacja – Technika – Informatyka 8/1, pp. 92–100. Available at: https://doi.org/10.15584/eti.2017.1.11. DOI: https://doi.org/10.15584/eti.2017.1.11
Google Scholar

Turowska, A. (2010) ‘Samoocena, orientacje społeczne i orientacje kontroli. Studium literaturowe’, Kwartalnik Pedagogiczny, 3(217), pp. 61–83.
Google Scholar

Wang, Z, Williamson, R.A. and Meltzoff, A.N. (2015) ‘Imitation as a mechanism in cognitive development: a cross-cultural investigation of 4-year-old children’s rule learning’, Frontiers in Psychology, 6, pp. 562. Available at: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2015.00562 . DOI: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2015.00562
Google Scholar

Wojciszke, B. (2002) Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Wojciszke, B. and Grzyb, T. (2024) Psychologia społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
Google Scholar

Wrótniak, J. (2024) ‘Samoocena a poczucie samotności młodych dorosłych’, Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 1(33), pp. 107–124. Available at: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2024.43.1.107-124. DOI: https://doi.org/10.17951/lrp.2024.43.1.107-124
Google Scholar

Wysota, M. (2019) ‘Kwestionariusz wzorców komunikacji rodzinnej (KWKR) konstrukcja i ocena psychometryczna’, Polskie Forum Psychologiczne, 24(2), pp. 205–224. Available at: https://doi.org/10.14656/PFP20190204.
Google Scholar

dr Ewa Magdalena Sosnowska-Bielicz

Afiliacja:

Katedra Dydaktyki, Instytut Pedagogiki, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Polska

Biogram

dr Ewa Sosnowska-Bielicz, Katedra Dydaktyki, Instytut Pedagogiki, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie;

adres do korespondencji: ul. Głęboka 45, 20-612 Lublin;

ewa.sosnowska-bielicz_at_mail.umcs.pl;

https://orcid.org/0000-0003-0132-9820

Obszary badawcze: edukacja wczesnoszkolna i jej aktorzy, uczeń, nauczyciel (i ich kształcenia), rodzice i środowisko lokalne.

Wybrane publikacje:

Sosnowska-Bielicz E. (2023). Wielokulturowość w perspektywie uczniów edukacji wczesnoszkolnej w Polsce i Islandii. e-mentor 3(100) 70-77; https://doi.org/10.15219/em100.1621 (współautorzy: T. Parczewska, J. Sala-Suszyńska);
Sosnowska-Bielicz E. (2023) Communication competence of future early childhood teachers - a report on a study in Poland. JoMS 2023;53(4):437-450 https://doi.org/10.13166/jms/175587 (współautor: J.Sala-Suszyńska);
Sosnowska-Bielicz, E. (2023). Assessment of the Quality of Education and Care in Selected Polish Preschools During the COVID-19 Pandemic Using the ECERS-E Scale. Multidisciplinary Journal of School Education, 12(2 (24), 33-55. https://doi.org/10.35765/mjse.2023.1224.02 (współautorzy: T. Parczewska, J. Sala-Suszyńska).

dr Joanna Wrótniak

joanna.wrotniak@mail.umcs.pl
https://orcid.org/0000-0002-0492-4396

Afiliacja:

Katedra Teorii Wychowania, Instytut Pedagogiki, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Polska

Biogram

dr Joanna Wrótniak, Katedra Teorii Wychowania, Instytut Pedagogiki, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie;

adres do korespondencji: ul. Głęboka 45, 20-612 Lublin;

e-mail: joanna.wrotniak_at_mail.umcs.pl;

https://orcid.org/0000-0002-0492-4396.

Obszary badawcze: problematyka samotności i osamotnienia, psychospołeczne funkcjonowanie dzieci i młodzieży sprawiających trudności wychowawcze, profilaktyka uzależnień, mediacje w szkole

Wybrane publikacje:

Wrótniak Joanna, Kompetencje społeczne a poczucie samotności młodych dorosłych, Roczniki Pedagogiczne, Tom 15(51), numer 4 - 2023: 189-206. https://doi.org/10.18290/rped23154.11
Wrótniak Joanna, Samoocena a poczucie samotności młodych dorosłych, Lubelski Rocznik Pedagogiczny 2024, nr 1, T. XLIII, ss.107-124; https://doi.org/10.17951/lrp.2024.43.1.107-124
Wrótniak Joanna, Poczucie samotności a style radzenia sobie ze stresem przez przyszłych nauczycieli, Roczniki Pedagogiczne, Tom 16 (52), numer 2 - 2024: 159-177. https://doi.org/10.18290/rped24162.11