Osobowościowe uwarunkowania poczucia własnej godności osób w okresie późnej dorosłości: Analiza badań własnych

Paweł Brudek; Stanisława Steuden

doi:10.25167/FF/2018/25-40

Opublikowane: 2019-01-09

Tom 8 (2018)

Osobowościowe uwarunkowania poczucia własnej godności osób w okresie późnej dorosłości

Paweł Brudek

, Stanisława Steuden

Family Forum

Dział: Starzenie się i starość

https://doi.org/10.25167/FF/2018/25-40

Analiza badań własnych

Abstrakt

Cel badań. W artykule zaprezentowano wyniki zrealizowanych przez Autora badań, którymi objęto 315 osób w okresie późnej dorosłości (60–75 lat). Ich głównych celem była identyfikacja osobowościowych predyktorów poczucia własnej godności. Metody. W omawianym projekcie badawczym zastosowano dwie metody psychologiczne takie jak: (1) Kwestionariusz Poczucia Własnej Godności (KPWG-3); (2) Inwentarz Osobowości NEO-FFI. Wyniki. Przeprowadzone analizy ujawniły, że spośród wyróżnionych zmiennych psychologicznych rolę predyktora poczucia godności w okresie późnej dorosłości pełnią Ugodowość, Sumienność oraz Ekstrawertyczność. Wnioski. Otrzymane wyniki mogą stanowić wartościową pomoc dla psychologów czy pracowników socjalnych w zakresie określenia kierunków oddziaływań pomocowych względem osób starszych, których poczucie godności może być zagrożone wskutek ujawniających się wraz z wiekiem negatywnych zmian rozwojowych.

Słowa kluczowe:

godność cechy osobowości, gerotranscendencja, późna dorosłość

Inne teksty tego samego autora

Paweł Brudek, Stanisława Steuden, Polska adaptacja Skali Przebaczenia Małżeńskiego (MOFS) F.G. Paleari, F.D. Finchama, C. Regalii , Family Forum: Tom 5 (2015): Rodzina i dzieci
Paweł Brudek, Stanisława Steuden, Agnieszka Warda, Obraz rodzeństwa chorego psychicznie a dobrostan rodzeństwa zdrowego , Family Forum: Tom 7 (2017): Rodzina i związki partnerskie w europejskim krajobrazie

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Brudek, P., & Steuden, S. (2019). Osobowościowe uwarunkowania poczucia własnej godności osób w okresie późnej dorosłości: Analiza badań własnych. Family Forum, 8, 25–40. https://doi.org/10.25167/FF/2018/25-40

Cited by / Share

Bibliografia

Ardelt, M. 2003. Empirical Assessment of a Three Dimensional Wisdom Scale. Research on Aging, 25, 275–324.
Google Scholar

Ardelt, M. 2011. Wisdom, age, and well-being, w: K.W. Schaie, S.L. Willis (red.), Handbook of the psychology of aging (s. 279–291). Amsterdam: Elsevier.
Google Scholar

Baltes, P.B., Baltes, M.M. 1990. Psychological perspectives on successful aging: The model of selective optimization with compensation. Successful aging: Perspectives from the behavioral sciences, 1, 1–34.
Google Scholar

Baltes, P.B., Mayer, K.U. (red.). 2001. The Berlin aging study: Aging from 70 to 100. New York: Cambridge University Press.
Google Scholar

Bedyńska, S., Cypryańska, M. 2013. Statystyczny drogowskaz. Praktyczne wprowadzenie do wnioskowania statystycznego. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Sedno.
Google Scholar

Bedyńska, S., Książek, M. 2012. Statystyczny drogowskaz: praktyczny przewodnik wykorzystania modeli regresji oraz równań strukturalnych. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Sedno.
Google Scholar

Braun-Gałkowska, M. 2006. Nowe role społeczne ludzi starszych, w: S. Steuden, M. Marczuk (red.), Starzenie się a satysfakcja z życia (s. 183–195). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar

Brudek, P. 2015. Podmiotowe korelaty satysfakcji z małżeństwa osób w okresie późnej dorosłości. Niepublikowana rozprawa doktorska. Lublin: Biblioteka Główna KUL.
Google Scholar

Brudek, P. 2016. Larsa Tornstama teoria gerotranscendencji jako teoria pozytywnego starzenia się. Psychologia Rozwojowa, 21 (4), 9–25.
Google Scholar

Brudek, P. 2017. Protestancka Szwecja jako kolebka teorii gerotranscendencji Larsa Tornstama. Pochodzenie, ogólny zarys i krytyczna analiza koncepcji. Studia Oecumenica, 17, 419–438.
Google Scholar

Brudek, P., Steuden, S. 2017. Questionnaire of Sense of Self-Dignity (QSSD-3): Construction and Analysis of Psychometric Properties. The Review of Psychology, 3 (60), 457–477.
Google Scholar

Brzezińska, M. 2011. Proaktywna starość. Strategie radzenia sobie ze stresem w okresie późnej dorosłości. Warszawa: Difin.
Google Scholar

Chudy, W. 2005. Godność człowieka wartością ontyczno-wychowawczą, w: M. Kalinowski (red.), Wzrastanie człowieka w godności, miłości i miłosierdziu, s. 83–91. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar

Kępiński, A. 2002. Lęk. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Kofta, M. 2006. Dlaczego potrzebujemy podmiotowości? Diametros, 7, 166–170.
Google Scholar

Kozielecki, J. 1977. O godności człowieka. Warszawa: Wydawnictwo „Czytelnik”.
Google Scholar

Kozielecki, J. 1998. Człowiek wielowymiarowy. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Google Scholar

Lazarus, R.S., Lazarus, B.N. 2006. Coping with Aging. Oxford: University Press.
Google Scholar

Lin, Y.P., Watson, R., Tsai, Y.F. 2013. Dignity in care in the clinical setting: A narrative review. Nursing Ethics, 20, 168–177.
Google Scholar

Mazurek, F.J. 2001. Godność osoby ludzkiej podstawą praw człowieka. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Google Scholar

McCrae, R.R., Costa, P.T. 2005. Osobowość dorosłego człowieka. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Google Scholar

Oleś, P. 2007. Poczucie godności – teoria i badania, w: A. Królikowska, Z. Marek (red.), Refleksje nad godnością człowieka, s. 119–127. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Google Scholar

Oleś, P. 2012. Psychologia człowieka dorosłego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Pervin, A.L., John, O.P. 2002. Osobowość – teoria i badania. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Rakowska, J. 2016. Analysis of the Degree of Population Ageing in Poland on LAU2 Level. Economic and Regional Studies, 9, 13–23.
Google Scholar

Roberts, B.W., DelVecchio, W.F. 2000. The rank-order consistency of personality traits from childhood to old age: a quantitative review of longitudinal studies. Psychological Bulletin, 126, 3–25.
Google Scholar

Roberts, B.W., Walton, K.E., Viechtbauer, W. 2006. Patterns of mean-level change in personality traits across the life course: a meta-analysis of longitudinal studies. Psychological Bulletin, 132, 1–25.
Google Scholar

Samir, K.C., Wolfgang L. 2017. The human core of the shared socioeconomic pathways: Population scenarios by age, sex and level of education for all countries to 2100. Global Environmental Change, 42, 181–192.
Google Scholar

Sęk, H., Brzezińska, A. 2008. Żyć godnie… XXXIII Zjazd Naukowy Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Poznań 24–27 września 2008. Poznań: Ośrodek Wydawnictw Naukowych.
Google Scholar

Siuta, J. 2006. Inwentarz osobowości NEO-PI-R Paula T. Costy Jr i Roberta McCrea. Adaptacja Polska. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów PTP.
Google Scholar

Specht, J., Egloff, B., Schmukle, S.C. 2011. Stability and change of personality across the life course: the impact of age and major life events on mean-level and rank-order stability of the Big Five. Journal of Personality and Social Psychology, 101, 862–882.
Google Scholar

Staudinger, U.M., Dörner, J., Mickler, C. 2005. Wisdom and personality, w: R.J. Sternberg, J. Jordan (red.), A Handbook of Wisdom: Psychological Perspectives, s. 191–219. New York: Cambridge University Press.
Google Scholar

Steuden, S. 2006. Rozważania o godności z perspektywy człowieka w okresie starzenia się, w: S. Steuden, M. Marczuk (red.), Starzenie się a satysfakcja z życia, s. 17–27. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar

Steuden, S. 2011. Psychologia starzenia się i starości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Steuden, S. 2016a. Psychologia kliniczna seniorów. W: L.Cierpiałkowska, H. Sęk (red.), Psychologia kliniczna, s. 555–573. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Steuden, S. 2016b. Starzenie się z godnością, w: M. Kielar-Turska (red.), Starość jak ją widzi psychologia, s. 467–487. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Google Scholar

Steuden, S. 2016c. Mądrość jako efekt integracji doświadczeń życiowych, w: M.D. Adamczyk (red.), Starość. Między tradycją a współczesnością, s. 24–38. Kraków. Impuls.
Google Scholar

Steuden, S., Stanowska, M., Janowski, K. (red.). 2011. Starzenie się z godnością. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar

Straś-Romanowska, M. 2011. Późna dorosłość, w: T. Janusz (red.), Psychologia rozwoju człowieka, 326–350. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Straś-Romanowska, M. 2013. Rozważania na temat charakteru w kontekście problematyki godności, w: Z. Uchnast (red.), Charakter. Jakość osobowego działania w podejściu teoretycznym i empirycznym, s. 53–67. Lublin: TN KUL.
Google Scholar

Straś-Romanowska, M. 2016. Podmiot osobowy w świecie współczesnym. Psychologia Rozwojowa, 21, 15–25.
Google Scholar

Stuart-Hamilton, I. 2000. Psychologia starzenia się. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Tornstam, L. 2005. Gerotranscendence: A Developmental Theory of Positive Aging. New York: Springer Publishing Company.
Google Scholar

Tornstam, L. 2011. Maturing into Gerotranscendence. The Journal of TransPersonal Psychology, 43 (2), 166–180.
Google Scholar

Wadensten, B. 2007. The theory of gerotranscendence as applied to gerontological nursing – Part I. International Journal of Older People Nursing, 2, 289–294.
Google Scholar

Zaidi, A., Gasior, K., Zolyomi, E., Schmidt, A., Rodrigues, R., Marin, B. 2017. Measuring active and healthy ageing in Europe. Journal of European Social Policy, 27, 138–157.
Google Scholar

Zawadzki, B., Strelau, J., Szczepaniak, P., Śliwińska, M. 2007. Inwentarz Osobowości NEO-FFI Paula Costy i R. McCrae. Adaptacja polska. Warszawa: PTP.
Google Scholar

Paweł Brudek

https://orcid.org/0000-0003-0251-9415

Afiliacja:

Instytut Psychologii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II Polska

Biogram

Doktor nauk społecznych w zakresie psychologii. Ks. diec. opolskiej. W 2015 obronił rozprawę doktorską zatytułowaną: Podmiotowe korelaty satysfakcji z małżeństwa osób w okresie późnej dorosłości (promotor: prof. dr hab. Stanisława Steuden). Adiunkt w Katedrze Psychologii Klinicznej Instytutu Psychologii KUL. Zainteresowania naukowe: zagadnienia związane z satysfakcją z małżeństwa, starością, religijnością, uzależnieniami oraz psychoterapią.

Stanisława Steuden

https://orcid.org/0000-0003-0078-5613

Afiliacja:

Instytut Psychologii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II Polska

Biogram

Prof. dr hab. psychologii, kierownik Katedry Psychologii Klinicznej w Instytucie Psychologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Łączy pracę naukowo-dydaktyczną i organizacyjną z praktyką kliniczną; zainteresowania naukowe koncentrują się na problematyce klinicznej, dotyczącej głównie osób w średniej i późnej dorosłości (np. choroby psychiczne i somatyczne, radzenie sobie ze stresem choroby). Opracowała (a także przystosowała do warunków polskich) metody badania wielu zagadnień związanych z psychologią osób starszych. Autorka i współautorka licznych publikacji poświęconych tej tematyce. Przewodnicząca Rady Naukowej Uniwersytetu Trzeciego Wieku; członek rad programowych i naukowych czasopism i towarzystw naukowych; redaktor tematyczny (psychologia) „Family Forum”.