Różnorodność kultur i stylów w doświadczeniu emigracyjnym Emila Ciorana i Czesława Miłosza
Irena Szczepankowska
Abstrakt
The aim of this paper is to confront the reflections of two famous personages, whose lives and writing activities were developing almost simultaneously over the last century: Emil Cioran (1911–1995), a Romanian philosopher and essayist, and Czesław Miłosz (1911–2004), a Polish poet. The worldview and artistic choices made by both writers in the mature phase of their lives differ significantly, yet what they have in common is experiencing various cultures, first in their homelands in Central and Eastern Europe, and later abroad – in Western countries (France and the USA). These experiences triggered the deep awareness of the relation between the communication style in various areas of the human activity and the culture of a given society, which is shaped by the history and geography and which manifests itself in language and numerous traditional rituals of the community and behaviours of its representatives.
Cioran identifies the cultural style with the “good taste” rule system developed by the community, or in fact its model-setting elite. The choice of language and style involves not only specific artistic decisions but also, which is more significant and compliant with the idea of style as a way of thought and action, and not only expression, it is linked to the worldview, which is inscribed in the language code. In his wish to acquire the “French style”, the author of Le Style comme aventure did his best to “lose his memory”: he even forgot how to speak the Romanian language. It is in the tension between the consciously practised French style and the mentality shaped in different cultural conditions that the writer achieves the longed-for distance, which is the essence of art and, in a sense, a privilege of the emigrant status also for Czesław Miłosz. In his collection of essays titled Szukanie ojczyzny, Miłosz emphasises, however, that the “loss of memory” is neither possible nor necessary for achieving such a distance. On the contrary, preserving a relation with the cultural heritage of the environment and epoch in which one was raised is the basis for becoming accustomed with the place of exile and at the same time observing it from a distance. This relation, which manifests itself primarily in the poet’s preserving his “mother tongue” as the language of his literary work, by no means implies artistic determination: Stylistic conventions are, according to the Polish poet, more permanent than the cultural worlds and constitute a space for are lative freedom of choice.
Słowa kluczowe:
style and culture, emigrafion experience, Cioran and MiłoszBibliografia
Bytniewski P., 1991, Język i kultura w koncepcji E. Sapira i B.L. Whorfa. – Język a kultura, t. 2: Zagadnienia leksykalne i aksjologiczne, red. J. Puzynina, J. Bartmiński, Wrocław, s. 11–23.
Google Scholar
Gajda S., 2012, Styl narodowy jako kategoria stylistyczna, „Stylistyka”, XXI, s. 7–18.
Google Scholar
Jakusz M., 2006, Odcienie emigracji. Czapski – Miłosz – Cioran, „Polonistyka”, nr 1, s. 28–33.
Google Scholar
Piechaczek S., 2011, Biografia intelektualna Emila Ciorana, „Analiza i Egzystencja”, nr 14, s. 101–122.
Google Scholar
Stala M., 2014, Bez Miłosza, „Gazeta Wyborcza” 2014 z 16–17 VII.
Google Scholar
Szczepankowska I., 2011, Semantyka i pragmatyka językowa. Słownik podstawowych pojęć z zadaniami i literaturą przedmiotu, Białystok.
Google Scholar
Szczepankowska I., 2013, Człowiek – język – wizja świata w poezji Wisławy Szymborskiej. Studia semantyczne, Białystok.
Google Scholar
Walas T., 2011, Miłosz jako figura tożsamości problematycznej, „Dekada Literacka”, nr 1–2, s. 224–225.
Google Scholar
Zagajewski A., 2002, Obrona żarliwości, Kraków.
Google Scholar
Zagajewski A., 2006, Gramatyka francuska, „Życie Literackie”, nr 1, s. 35–49.
Google Scholar
Autorzy
Irena SzczepankowskaStatystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2015 Stylistyka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
Inne teksty tego samego autora
- Irena Szczepankowska, Poznawczy i narracyjno-dyskursywny wymiar słowa a model definicji (na przykładzie „śmieci” i formacji pokrewnych) , Stylistyka: Tom 26 (2017): Słowo a styl
- Irena Szczepankowska, Maria Wojtak, Rozłożone gazety. Studia z zakresu prasowego dyskursu, języka i stylu, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2015, 229 s. , Stylistyka: Tom 26 (2017): Słowo a styl
- Irena Szczepankowska, Między scjentyzmem a kognitywizmem: lingwistyka na rozdrożu paradygmatów metodologicznych , Stylistyka: Tom 25 (2016): Gajda i stylistyka
- Irena Szczepankowska, Wartości kapitalistyczne w polskim dyskursie publicznym , Stylistyka: Tom 27 (2018): Styl i aksjologia
- Irena Szczepankowska, Integracyjny wymiar współczesnej analizy dyskursu w świetle prac językoznawczej szkoły francuskiej , Stylistyka: Tom 23 (2014): Dyskurs i styl
- Irena Szczepankowska, Komunikacja prawno-sądowa z perspektywy retoryki, stylistyki i tekstologii , Stylistyka: Tom 20 (2011): Integracja w stylistyce - Integration in Stylistics
- Irena Szczepankowska, Język dawnych statutów premonstrateńskich. Interpretacje , Stylistyka: Tom 22 (2013): Styl w kulturze
- Irena Szczepankowska, Potoczna i naukowa kategoryzacja świata a poetyckie transgresje (na przykładzie kilku wierszy Wisławy Szymborskiej) , Stylistyka: Tom 22 (2013): Styl w kulturze