Komunikacja prawno-sądowa z perspektywy retoryki, stylistyki i tekstologii
Irena Szczepankowska
Abstrakt
This paper provides a synthetic overview of the research approaches to datę which refer to the sphere of legał and judicial communication, with particular attention given to disciplines such as rhetoric, stylistics and linguistic textology. This overview is aimed at presenting a certain tradition of research on the style of utterances performed in the sphere of legał and judicial communication, on the one hand, and at indicating deficiencies within the discussed issues and description methods employed, on the other hand. The author emphasises the significance of the discussion on the so-called judicial genre in the classical rhetoric and the development - on the ground of Slavic stylistics - of the concept of social functional styles and, in relation to this, the distinction of the so-called administrative style, which includes the legał discourse. She also appreciates the pragmatic and communicative breakthrough in linguistics which occurred in linguistics under the influence ofthe theory of speech acts by J. L. Austin and J. R. Searle. The combination of research on speech acts with the analysis of the genre and style diversification of utterance seems particularly fruitful when referred to the legał and judicial discourse. The aim of the researcher is also to outline the prospects for further research which might be inspired by achievements on the ground of linguistic genology and new stylistics which take advantage primarily of the pragmalinguistic and cognitive inspirations. The author also points to research areas in which interdisciplinary cooperation between linguists and law theoreticians would be desired.
Słowa kluczowe:
rhetoric, stylistics, textology, legal communication, judicial discourseBibliografia
Bacon F., [1623] 1858-1861, De Dignitate et Augmentis Scientiarum. — The Works of Francis Bacon, t. III, wyd. J. Spedding, R.L. Ellis, D.D. Heath, London.
Bhatia V. K., 1994, Cognitive structuring in legislative provisions. — Language and the law, red. J. Gibbons, London, s. 136-155.
Cornu G., 1990, Linguistiąue juridiąue, Montchrestien.
Dąbkowski P., 1915, Nauka prawa w szkołach wydziałowych i podwydziałowych Komisji Edukacyjnej (1773-1794), Lwów.
Dubisz S., 1983, Komentarz stylistyczny do tekstu „ Ustawy Rządowej z dnia Trzeciego Maja 1791 r. ” — Epoka Konstytucji 3 Maja. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej w UW w dniu 3 maja 1983, Warszawa, s. 74—82.
Furdal A., 1973, Klasyfikacja odmian współczesnego języka polskiego, Wrocław.
Gajda S, 1983, Styl jako humanistyczna struktura tekstu, ,(Z polskich studiów slawistycznych” seria VI, t. 2., s. 235-243.
Gajda S., 1992, Współczesna stylistyka słowiańska — stan i perspektywy rozwojowe, „Z. polskich studiów slawistycznych”, seria VIII, s. 47-53.
Gajda S., 2001, Historia XX-wiecznej polszczyzny literackiej i jej odmian stylowych. — Polszczyzna XX wieku. Ewolucja i perspektywy rozwoju, red. S. Dubisz, S. Gajda, Warszawa; s. 175-192.
Gajda S., 2004, Język administracyjno-prawny w perspektywie językoznawczej i prawoznawczej. —Język - prawo — społeczeństwo, red. E. Malinowska, Opole, s. 19-32.
Gizbert-Studnicki T., 1986, Język prawny z perspektywy socjolingwistycznej, Kraków.
Jabłońska-Bonca J., 2002, Prawnik a sztuka negocjacji i retoryki, Warszawa.
Jadacka H., 1996, Styl tekstów prawnych na tle innych odmian polszczyzny, „Przegląd Legislacyjny” nr 3, s. 112-117.
Jadacka H., 2002, Poradnik językowy dla prawników, Warszawa.
Klemensiewicz Z., 1962, W kręgu języka literackiego i artystycznego, Warszawa.
Korolko M., 1990, Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa.
Korolko M., 2001, Retoryka i erystyka dla prawników, Warszawa.
Kość J., 1993, Socjolingwistyczne aspekty komunikacji językowej w tekstach prawniczych (na przykładzie XVIII-wiecznych protokołów sądowych z ksiąg miejskich Chełma), „Socjolingwistyka”, t. 12/13, s. 155-167.
Kożyna M.N., 1977, Stiłistika russkogo jazyka, Moskva.
Kurkowska H, Skorupka S., 1959, Stylistyka polska. Zarys, Warszawa.
Kurzon D., 1997, Legał language: varieties, genres, registers, discourses, „International Journal of Applied Linguistics”, nr 7, s. 119-139.
Leszczyna H., 1997, Hermeneutyka prawnicza. Rozumienie i interpretacja tekstu prawnego, Warszawa.
Lizisowa M.T., 1995, Podstawowe terminy prawne w statutach staropolskich na tle słowiańskim (studium semantyczne), Kraków.
Lizisowa M.T., 1998, Norma prawna jako wypowiedź ograniczona w tekście prawnym (na przykładzie materiału językowego staropolskiego). — Tekst. Analizy i interpretacje,
red. J. Bartmiński, B. Boniecka, Lublin, s. 267-281.
Lizisowa M.T., 2006, Tekst - kontekst - interpretacja. W poszukiwaniu semiotyczno-dyskursywnych wzorców konkretyzacji języka, Kraków.
Lótscher, A., 2008, Conceptual and Textual Structure in Legislative Texts. — Obscurity and Clarity in the Law. Prospects and Challenges, red. A. Wagner, S. Cacciaguidi-Fahy, Aldershot: Ashgate Publishing, s. 129-150.
Malinowska E., 1992, Gatunki urzędowe, [w:] Systematyzacja pojęć w stylistyce, red. S. Gajda, Opole, s. 149-153.
Malinowska E., 1994, Dyrektywność tekstów urzędowych, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu", z. 15, s. 29-34.
Malinowska E., 1999, O poprawności tekstów urzędowych, „Poradnik Językowy”, z. 8/9.
Malinowska E., 2001, Wypowiedzi administracyjne — struktura i pragmatyka, Opole.
Markowski A., 1992, Polszczyzna końca XX wieku, Warszawa.
Mazur J., 1990, Styl i tekst w aspekcie pragmatycznym (Z zagadnień teoretyczno-metodologicznych), „Socjolingwistyka”, t. 9, s. 71-86.
Mistrik J., 1975, Żanre vecnej literatury, Bratislava.
Perelman Ch., 1977, L'empire rhetoriąue. Rhetoriąue et argumentation, Paris.
Perelman Ch., 1979, Logiąue juridiąue. Nouvelle rhetoriąue, Paris.
Pieńkos J., 1999, Podstawy juryslingwistyki. Język w prawie -prawo w języku', Warszawa.
Rzeszutko M., 2003, Rozprawa sądowa w świetle lingwistyki tekstu, Lublin.
Sandig B., 1986, Stilistik der deutschen Sprache, Berlin-New York.
Sarkowicz R, 1995, Poziomowa interpretacja tekstu prawnego, Kraków.
Skubalanka T., 1984, Historyczna stylistyka języka polskiego, Wrocław.
Szczepankowska I., 1999, Perspektywy badań lingwistycznych nad językiem prawnym, “Poradnik Językowy”, z. 5-6, s. 11-17.
Szczepankowska I., 2004a, Kultura języka prawnego w XVIII wieku - przyczynek do ewolucji zasad techniki ustawodawczej (od oświecenia po czasy współczesne). - tejże, Studia nad polszczyzną epoki stanisławowskiej, Białystok, s. 11-60.
Szczepankowska I. 2004b, Język prawny I Rzeczypospolitej w „ Zbiorze praw sądowych ” Andrzeja Zamoyskiego, cz. 1: Pojęcia prawne, Białystok.
Szczepankowska I., 2004c, Język prawny I Rzeczypospolitej w „ Zbiorze praw sądowych ” Andrzeja Zamoyskiego, cz. II: Wypowiedzi normatywne, Białystok.
Szczepankowska I., 2005, Kształcenie kompetencji komunikacyjnej Polaków w zakresie prawa - tradycja i współczesność. Wnioski dla przyszłej polityki edukacyjnej. — Polska polityka komunikacyjno językowa wobec wyzwań XXI wieku, S. Gajda, A. Markowski, J. Porayski-Pomsta, red., Warszawa, 197-205.
Szczepankowska, I. 2007, Prawodawczy akt mowy — konwencja stylowa i ewolucja wypowiedzi w języku polskim, „Stil”, nr 6, s. 77—88.
Wagner A., Cacciaguidi-Fahy S. (red.), 2008, Obscurity and Clarity in theLaw. Prospects and Challenges, Aldershot.Wilkoń A., 1987, Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, Katowice.
Wiśniewska H., 1982, Lubelskie zeznania sądowe z XVIII wieku jako przykład dwufazowego procesu komunikacji, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” XXI, s. 129-141.
Witosz B., 2005, Genologia lingwistyczna. Zarys problematyki, Katowice.
Wojtak M., 1988, Elementy stylu urzędowego w Ortylach magdeburskich, „Język Polski”, z. 4-5, s. 221-230.
Wojtak M., 1992, O stylowym wariancie języka na przykładzie tekstów urzędowych. — Systematyzacja pojęć w stylistyce, red. S. Gajda, Opole, s. 141-147.
Wojtak M., 1993, Styl urzędowy. — Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Lublin, s. 147-162.
Wojtak M., 2004, Gatunki urzędowe na tle innych typów piśmiennictwa użytkowego — zarys problematyki. — Język — prawo — społeczeństwo, E. Malinowska, red., Opole, s. 131-141.
Wronkowska S, Zieliński M., 2004, Komentarz do zasad techniki prawodawczej z dnia 20 czerwca 2002 r., Warszawa.
Wyderka B., 1990, O składni kilku śląskich zabytków piśmiennictwa kancelaryjnego z XVIII wieku, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, t. 26, Warszawa, s. 83-98.
Autorzy
Irena SzczepankowskaStatystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2011 Stylistyka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
Inne teksty tego samego autora
- Irena Szczepankowska, Poznawczy i narracyjno-dyskursywny wymiar słowa a model definicji (na przykładzie „śmieci” i formacji pokrewnych) , Stylistyka: Tom 26 (2017): Słowo a styl
- Irena Szczepankowska, Między scjentyzmem a kognitywizmem: lingwistyka na rozdrożu paradygmatów metodologicznych , Stylistyka: Tom 25 (2016): Gajda i stylistyka
- Irena Szczepankowska, Maria Wojtak, Rozłożone gazety. Studia z zakresu prasowego dyskursu, języka i stylu, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2015, 229 s. , Stylistyka: Tom 26 (2017): Słowo a styl
- Irena Szczepankowska, Wartości kapitalistyczne w polskim dyskursie publicznym , Stylistyka: Tom 27 (2018): Styl i aksjologia
- Irena Szczepankowska, Różnorodność kultur i stylów w doświadczeniu emigracyjnym Emila Ciorana i Czesława Miłosza , Stylistyka: Tom 24 (2015): Różnorodność kulturowa a styl
- Irena Szczepankowska, Integracyjny wymiar współczesnej analizy dyskursu w świetle prac językoznawczej szkoły francuskiej , Stylistyka: Tom 23 (2014): Dyskurs i styl
- Irena Szczepankowska, Język dawnych statutów premonstrateńskich. Interpretacje , Stylistyka: Tom 22 (2013): Styl w kulturze
- Irena Szczepankowska, Potoczna i naukowa kategoryzacja świata a poetyckie transgresje (na przykładzie kilku wierszy Wisławy Szymborskiej) , Stylistyka: Tom 22 (2013): Styl w kulturze
