Komunikacja prawno-sądowa z perspektywy retoryki, stylistyki i tekstologii

Irena Szczepankowska

Published: 2021-01-21

Vol. 20 (2011)

Komunikacja prawno-sądowa z perspektywy retoryki, stylistyki i tekstologii

Irena Szczepankowska

Abstract

This paper provides a synthetic overview of the research approaches to datę which refer to the sphere of legał and judicial communication, with particular attention given to disciplines such as rhetoric, stylistics and linguistic textology. This overview is aimed at presenting a certain tradition of research on the style of utterances performed in the sphere of legał and judicial communication, on the one hand, and at indicating deficiencies within the discussed issues and description methods employed, on the other hand. The author emphasises the significance of the discussion on the so-called judicial genre in the classical rhetoric and the development - on the ground of Slavic stylistics - of the concept of social functional styles and, in relation to this, the distinction of the so-called administrative style, which includes the legał discourse. She also appreciates the pragmatic and communicative breakthrough in linguistics which occurred in linguistics under the influence ofthe theory of speech acts by J. L. Austin and J. R. Searle. The combination of research on speech acts with the analysis of the genre and style diversification of utterance seems particularly fruitful when referred to the legał and judicial discourse. The aim of the researcher is also to outline the prospects for further research which might be inspired by achievements on the ground of linguistic genology and new stylistics which take advantage primarily of the pragmalinguistic and cognitive inspirations. The author also points to research areas in which interdisciplinary cooperation between linguists and law theoreticians would be desired.

Keywords:

rhetoric, stylistics, textology, legal communication, judicial discourse

Most read articles by the same author(s)

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Szczepankowska, I. (2021). Komunikacja prawno-sądowa z perspektywy retoryki, stylistyki i tekstologii. Stylistyka, 20, 145–162. Retrieved from https://czasopisma.uni.opole.pl/index.php/s/article/view/3453

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

References

Arystoteles, [IV w. p.n.e.] 2009, Retoryka. Retoryka dla Aleksandara. Poetyka, tłum. H. Podbielski, Warszawa.

Bacon F., [1623] 1858-1861, De Dignitate et Augmentis Scientiarum. — The Works of Francis Bacon, t. III, wyd. J. Spedding, R.L. Ellis, D.D. Heath, London.

Bhatia V. K., 1994, Cognitive structuring in legislative provisions. — Language and the law, red. J. Gibbons, London, s. 136-155.

Cornu G., 1990, Linguistiąue juridiąue, Montchrestien.

Dąbkowski P., 1915, Nauka prawa w szkołach wydziałowych i podwydziałowych Komisji Edukacyjnej (1773-1794), Lwów.

Dubisz S., 1983, Komentarz stylistyczny do tekstu „ Ustawy Rządowej z dnia Trzeciego Maja 1791 r. ” — Epoka Konstytucji 3 Maja. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej w UW w dniu 3 maja 1983, Warszawa, s. 74—82.

Furdal A., 1973, Klasyfikacja odmian współczesnego języka polskiego, Wrocław.

Gajda S, 1983, Styl jako humanistyczna struktura tekstu, ,(Z polskich studiów slawistycznych” seria VI, t. 2., s. 235-243.

Gajda S., 1992, Współczesna stylistyka słowiańska — stan i perspektywy rozwojowe, „Z. polskich studiów slawistycznych”, seria VIII, s. 47-53.

Gajda S., 2001, Historia XX-wiecznej polszczyzny literackiej i jej odmian stylowych. — Polszczyzna XX wieku. Ewolucja i perspektywy rozwoju, red. S. Dubisz, S. Gajda, Warszawa; s. 175-192.

Gajda S., 2004, Język administracyjno-prawny w perspektywie językoznawczej i prawoznawczej. —Język - prawo — społeczeństwo, red. E. Malinowska, Opole, s. 19-32.

Gizbert-Studnicki T., 1986, Język prawny z perspektywy socjolingwistycznej, Kraków.

Jabłońska-Bonca J., 2002, Prawnik a sztuka negocjacji i retoryki, Warszawa.

Jadacka H., 1996, Styl tekstów prawnych na tle innych odmian polszczyzny, „Przegląd Legislacyjny” nr 3, s. 112-117.

Jadacka H., 2002, Poradnik językowy dla prawników, Warszawa.

Klemensiewicz Z., 1962, W kręgu języka literackiego i artystycznego, Warszawa.

Korolko M., 1990, Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa.

Korolko M., 2001, Retoryka i erystyka dla prawników, Warszawa.

Kość J., 1993, Socjolingwistyczne aspekty komunikacji językowej w tekstach prawniczych (na przykładzie XVIII-wiecznych protokołów sądowych z ksiąg miejskich Chełma), „Socjolingwistyka”, t. 12/13, s. 155-167.

Kożyna M.N., 1977, Stiłistika russkogo jazyka, Moskva.

Kurkowska H, Skorupka S., 1959, Stylistyka polska. Zarys, Warszawa.

Kurzon D., 1997, Legał language: varieties, genres, registers, discourses, „International Journal of Applied Linguistics”, nr 7, s. 119-139.

Leszczyna H., 1997, Hermeneutyka prawnicza. Rozumienie i interpretacja tekstu prawnego, Warszawa.

Lizisowa M.T., 1995, Podstawowe terminy prawne w statutach staropolskich na tle słowiańskim (studium semantyczne), Kraków.

Lizisowa M.T., 1998, Norma prawna jako wypowiedź ograniczona w tekście prawnym (na przykładzie materiału językowego staropolskiego). — Tekst. Analizy i interpretacje,
red. J. Bartmiński, B. Boniecka, Lublin, s. 267-281.

Lizisowa M.T., 2006, Tekst - kontekst - interpretacja. W poszukiwaniu semiotyczno-dyskursywnych wzorców konkretyzacji języka, Kraków.

Lótscher, A., 2008, Conceptual and Textual Structure in Legislative Texts. — Obscurity and Clarity in the Law. Prospects and Challenges, red. A. Wagner, S. Cacciaguidi-Fahy, Aldershot: Ashgate Publishing, s. 129-150.

Malinowska E., 1992, Gatunki urzędowe, [w:] Systematyzacja pojęć w stylistyce, red. S. Gajda, Opole, s. 149-153.

Malinowska E., 1994, Dyrektywność tekstów urzędowych, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu", z. 15, s. 29-34.

Malinowska E., 1999, O poprawności tekstów urzędowych, „Poradnik Językowy”, z. 8/9.

Malinowska E., 2001, Wypowiedzi administracyjne — struktura i pragmatyka, Opole.

Markowski A., 1992, Polszczyzna końca XX wieku, Warszawa.

Mazur J., 1990, Styl i tekst w aspekcie pragmatycznym (Z zagadnień teoretyczno-metodologicznych), „Socjolingwistyka”, t. 9, s. 71-86.

Mistrik J., 1975, Żanre vecnej literatury, Bratislava.

Perelman Ch., 1977, L'empire rhetoriąue. Rhetoriąue et argumentation, Paris.

Perelman Ch., 1979, Logiąue juridiąue. Nouvelle rhetoriąue, Paris.

Pieńkos J., 1999, Podstawy juryslingwistyki. Język w prawie -prawo w języku', Warszawa.

Rzeszutko M., 2003, Rozprawa sądowa w świetle lingwistyki tekstu, Lublin.

Sandig B., 1986, Stilistik der deutschen Sprache, Berlin-New York.

Sarkowicz R, 1995, Poziomowa interpretacja tekstu prawnego, Kraków.

Skubalanka T., 1984, Historyczna stylistyka języka polskiego, Wrocław.

Szczepankowska I., 1999, Perspektywy badań lingwistycznych nad językiem prawnym, “Poradnik Językowy”, z. 5-6, s. 11-17.

Szczepankowska I., 2004a, Kultura języka prawnego w XVIII wieku - przyczynek do ewolucji zasad techniki ustawodawczej (od oświecenia po czasy współczesne). - tejże, Studia nad polszczyzną epoki stanisławowskiej, Białystok, s. 11-60.

Szczepankowska I. 2004b, Język prawny I Rzeczypospolitej w „ Zbiorze praw sądowych ” Andrzeja Zamoyskiego, cz. 1: Pojęcia prawne, Białystok.

Szczepankowska I., 2004c, Język prawny I Rzeczypospolitej w „ Zbiorze praw sądowych ” Andrzeja Zamoyskiego, cz. II: Wypowiedzi normatywne, Białystok.

Szczepankowska I., 2005, Kształcenie kompetencji komunikacyjnej Polaków w zakresie prawa - tradycja i współczesność. Wnioski dla przyszłej polityki edukacyjnej. — Polska polityka komunikacyjno językowa wobec wyzwań XXI wieku, S. Gajda, A. Markowski, J. Porayski-Pomsta, red., Warszawa, 197-205.

Szczepankowska, I. 2007, Prawodawczy akt mowy — konwencja stylowa i ewolucja wypowiedzi w języku polskim, „Stil”, nr 6, s. 77—88.

Wagner A., Cacciaguidi-Fahy S. (red.), 2008, Obscurity and Clarity in theLaw. Prospects and Challenges, Aldershot.Wilkoń A., 1987, Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, Katowice.

Wiśniewska H., 1982, Lubelskie zeznania sądowe z XVIII wieku jako przykład dwufazowego procesu komunikacji, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” XXI, s. 129-141.

Witosz B., 2005, Genologia lingwistyczna. Zarys problematyki, Katowice.

Wojtak M., 1988, Elementy stylu urzędowego w Ortylach magdeburskich, „Język Polski”, z. 4-5, s. 221-230.

Wojtak M., 1992, O stylowym wariancie języka na przykładzie tekstów urzędowych. — Systematyzacja pojęć w stylistyce, red. S. Gajda, Opole, s. 141-147.

Wojtak M., 1993, Styl urzędowy. — Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Lublin, s. 147-162.

Wojtak M., 2004, Gatunki urzędowe na tle innych typów piśmiennictwa użytkowego — zarys problematyki. — Język — prawo — społeczeństwo, E. Malinowska, red., Opole, s. 131-141.

Wronkowska S, Zieliński M., 2004, Komentarz do zasad techniki prawodawczej z dnia 20 czerwca 2002 r., Warszawa.

Wyderka B., 1990, O składni kilku śląskich zabytków piśmiennictwa kancelaryjnego z XVIII wieku, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, t. 26, Warszawa, s. 83-98. Google Scholar