Komunikacja prawno-sądowa z perspektywy retoryki, stylistyki i tekstologii
Irena Szczepankowska
Abstract
This paper provides a synthetic overview of the research approaches to datę which refer to the sphere of legał and judicial communication, with particular attention given to disciplines such as rhetoric, stylistics and linguistic textology. This overview is aimed at presenting a certain tradition of research on the style of utterances performed in the sphere of legał and judicial communication, on the one hand, and at indicating deficiencies within the discussed issues and description methods employed, on the other hand. The author emphasises the significance of the discussion on the so-called judicial genre in the classical rhetoric and the development - on the ground of Slavic stylistics - of the concept of social functional styles and, in relation to this, the distinction of the so-called administrative style, which includes the legał discourse. She also appreciates the pragmatic and communicative breakthrough in linguistics which occurred in linguistics under the influence ofthe theory of speech acts by J. L. Austin and J. R. Searle. The combination of research on speech acts with the analysis of the genre and style diversification of utterance seems particularly fruitful when referred to the legał and judicial discourse. The aim of the researcher is also to outline the prospects for further research which might be inspired by achievements on the ground of linguistic genology and new stylistics which take advantage primarily of the pragmalinguistic and cognitive inspirations. The author also points to research areas in which interdisciplinary cooperation between linguists and law theoreticians would be desired.
Keywords:
rhetoric, stylistics, textology, legal communication, judicial discourseReferences
Bacon F., [1623] 1858-1861, De Dignitate et Augmentis Scientiarum. — The Works of Francis Bacon, t. III, wyd. J. Spedding, R.L. Ellis, D.D. Heath, London.
Bhatia V. K., 1994, Cognitive structuring in legislative provisions. — Language and the law, red. J. Gibbons, London, s. 136-155.
Cornu G., 1990, Linguistiąue juridiąue, Montchrestien.
Dąbkowski P., 1915, Nauka prawa w szkołach wydziałowych i podwydziałowych Komisji Edukacyjnej (1773-1794), Lwów.
Dubisz S., 1983, Komentarz stylistyczny do tekstu „ Ustawy Rządowej z dnia Trzeciego Maja 1791 r. ” — Epoka Konstytucji 3 Maja. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej w UW w dniu 3 maja 1983, Warszawa, s. 74—82.
Furdal A., 1973, Klasyfikacja odmian współczesnego języka polskiego, Wrocław.
Gajda S, 1983, Styl jako humanistyczna struktura tekstu, ,(Z polskich studiów slawistycznych” seria VI, t. 2., s. 235-243.
Gajda S., 1992, Współczesna stylistyka słowiańska — stan i perspektywy rozwojowe, „Z. polskich studiów slawistycznych”, seria VIII, s. 47-53.
Gajda S., 2001, Historia XX-wiecznej polszczyzny literackiej i jej odmian stylowych. — Polszczyzna XX wieku. Ewolucja i perspektywy rozwoju, red. S. Dubisz, S. Gajda, Warszawa; s. 175-192.
Gajda S., 2004, Język administracyjno-prawny w perspektywie językoznawczej i prawoznawczej. —Język - prawo — społeczeństwo, red. E. Malinowska, Opole, s. 19-32.
Gizbert-Studnicki T., 1986, Język prawny z perspektywy socjolingwistycznej, Kraków.
Jabłońska-Bonca J., 2002, Prawnik a sztuka negocjacji i retoryki, Warszawa.
Jadacka H., 1996, Styl tekstów prawnych na tle innych odmian polszczyzny, „Przegląd Legislacyjny” nr 3, s. 112-117.
Jadacka H., 2002, Poradnik językowy dla prawników, Warszawa.
Klemensiewicz Z., 1962, W kręgu języka literackiego i artystycznego, Warszawa.
Korolko M., 1990, Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa.
Korolko M., 2001, Retoryka i erystyka dla prawników, Warszawa.
Kość J., 1993, Socjolingwistyczne aspekty komunikacji językowej w tekstach prawniczych (na przykładzie XVIII-wiecznych protokołów sądowych z ksiąg miejskich Chełma), „Socjolingwistyka”, t. 12/13, s. 155-167.
Kożyna M.N., 1977, Stiłistika russkogo jazyka, Moskva.
Kurkowska H, Skorupka S., 1959, Stylistyka polska. Zarys, Warszawa.
Kurzon D., 1997, Legał language: varieties, genres, registers, discourses, „International Journal of Applied Linguistics”, nr 7, s. 119-139.
Leszczyna H., 1997, Hermeneutyka prawnicza. Rozumienie i interpretacja tekstu prawnego, Warszawa.
Lizisowa M.T., 1995, Podstawowe terminy prawne w statutach staropolskich na tle słowiańskim (studium semantyczne), Kraków.
Lizisowa M.T., 1998, Norma prawna jako wypowiedź ograniczona w tekście prawnym (na przykładzie materiału językowego staropolskiego). — Tekst. Analizy i interpretacje,
red. J. Bartmiński, B. Boniecka, Lublin, s. 267-281.
Lizisowa M.T., 2006, Tekst - kontekst - interpretacja. W poszukiwaniu semiotyczno-dyskursywnych wzorców konkretyzacji języka, Kraków.
Lótscher, A., 2008, Conceptual and Textual Structure in Legislative Texts. — Obscurity and Clarity in the Law. Prospects and Challenges, red. A. Wagner, S. Cacciaguidi-Fahy, Aldershot: Ashgate Publishing, s. 129-150.
Malinowska E., 1992, Gatunki urzędowe, [w:] Systematyzacja pojęć w stylistyce, red. S. Gajda, Opole, s. 149-153.
Malinowska E., 1994, Dyrektywność tekstów urzędowych, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu", z. 15, s. 29-34.
Malinowska E., 1999, O poprawności tekstów urzędowych, „Poradnik Językowy”, z. 8/9.
Malinowska E., 2001, Wypowiedzi administracyjne — struktura i pragmatyka, Opole.
Markowski A., 1992, Polszczyzna końca XX wieku, Warszawa.
Mazur J., 1990, Styl i tekst w aspekcie pragmatycznym (Z zagadnień teoretyczno-metodologicznych), „Socjolingwistyka”, t. 9, s. 71-86.
Mistrik J., 1975, Żanre vecnej literatury, Bratislava.
Perelman Ch., 1977, L'empire rhetoriąue. Rhetoriąue et argumentation, Paris.
Perelman Ch., 1979, Logiąue juridiąue. Nouvelle rhetoriąue, Paris.
Pieńkos J., 1999, Podstawy juryslingwistyki. Język w prawie -prawo w języku', Warszawa.
Rzeszutko M., 2003, Rozprawa sądowa w świetle lingwistyki tekstu, Lublin.
Sandig B., 1986, Stilistik der deutschen Sprache, Berlin-New York.
Sarkowicz R, 1995, Poziomowa interpretacja tekstu prawnego, Kraków.
Skubalanka T., 1984, Historyczna stylistyka języka polskiego, Wrocław.
Szczepankowska I., 1999, Perspektywy badań lingwistycznych nad językiem prawnym, “Poradnik Językowy”, z. 5-6, s. 11-17.
Szczepankowska I., 2004a, Kultura języka prawnego w XVIII wieku - przyczynek do ewolucji zasad techniki ustawodawczej (od oświecenia po czasy współczesne). - tejże, Studia nad polszczyzną epoki stanisławowskiej, Białystok, s. 11-60.
Szczepankowska I. 2004b, Język prawny I Rzeczypospolitej w „ Zbiorze praw sądowych ” Andrzeja Zamoyskiego, cz. 1: Pojęcia prawne, Białystok.
Szczepankowska I., 2004c, Język prawny I Rzeczypospolitej w „ Zbiorze praw sądowych ” Andrzeja Zamoyskiego, cz. II: Wypowiedzi normatywne, Białystok.
Szczepankowska I., 2005, Kształcenie kompetencji komunikacyjnej Polaków w zakresie prawa - tradycja i współczesność. Wnioski dla przyszłej polityki edukacyjnej. — Polska polityka komunikacyjno językowa wobec wyzwań XXI wieku, S. Gajda, A. Markowski, J. Porayski-Pomsta, red., Warszawa, 197-205.
Szczepankowska, I. 2007, Prawodawczy akt mowy — konwencja stylowa i ewolucja wypowiedzi w języku polskim, „Stil”, nr 6, s. 77—88.
Wagner A., Cacciaguidi-Fahy S. (red.), 2008, Obscurity and Clarity in theLaw. Prospects and Challenges, Aldershot.Wilkoń A., 1987, Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, Katowice.
Wiśniewska H., 1982, Lubelskie zeznania sądowe z XVIII wieku jako przykład dwufazowego procesu komunikacji, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” XXI, s. 129-141.
Witosz B., 2005, Genologia lingwistyczna. Zarys problematyki, Katowice.
Wojtak M., 1988, Elementy stylu urzędowego w Ortylach magdeburskich, „Język Polski”, z. 4-5, s. 221-230.
Wojtak M., 1992, O stylowym wariancie języka na przykładzie tekstów urzędowych. — Systematyzacja pojęć w stylistyce, red. S. Gajda, Opole, s. 141-147.
Wojtak M., 1993, Styl urzędowy. — Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Lublin, s. 147-162.
Wojtak M., 2004, Gatunki urzędowe na tle innych typów piśmiennictwa użytkowego — zarys problematyki. — Język — prawo — społeczeństwo, E. Malinowska, red., Opole, s. 131-141.
Wronkowska S, Zieliński M., 2004, Komentarz do zasad techniki prawodawczej z dnia 20 czerwca 2002 r., Warszawa.
Wyderka B., 1990, O składni kilku śląskich zabytków piśmiennictwa kancelaryjnego z XVIII wieku, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, t. 26, Warszawa, s. 83-98.
Authors
Irena SzczepankowskaStatistics
Downloads
License
Copyright (c) 2011 Stylistyka
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
1. Copyrights to published works are held by the University of Opole (to the collective work) and the Authors (to individual parts of the collective work that have an independent meaning).
2. Only previously undistributed works can be published in the scientific journal "Stylistics".
3. The University of Opole does not restrict the possibility of the author's further dissemination of his work on condition that the scientific journal "Stylistics" is indicated as the original place of publication and the consent of the University Publishing House.
4. Consent to the publication of the work in the scientific journal "Stylistics" is tantamount to granting the author a non-exclusive license to the University of Opole, including the right to use the work without territorial restrictions and time limits in the following fields of exploitation:
a) within the scope of recording and multiplication of the work - production of any number of copies of the work in whole or in part using a specified technique, including printing, reprography, magnetic recording and digital technique, introduction of the work into computer memory and computer networks,
b) within the scope of circulation of the original or copies on which the work has been recorded - circulation, lending or hiring of the original or copies,
c) within the scope of dissemination of the work in a manner other than specified in item 2 - making the work or its abstract available on the Internet by enabling the recipients to access the work on-line or enabling them to download the work to their own device that makes it possible to read it, placing the work in electronic databases that disseminate scientific works, including in particular the CEEOL database (Central and Eastern Online Libray) and the abstract in English in the CEJSH database (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) within the scope of creating and distributing dependent works created using the work - using them in the fields of exploitation specified in points 1-3.
5. The author is not entitled to compensation for granting the license to the work.
6. The author agrees that the University may grant further permission to use the work (sublicense) in the fields of exploitation specified in par. 2 paragraph 4.
7. The author agrees that, in connection with the distribution of the work, his or her personal information, that is, name, affiliation, and e-mail address, may be made public.
Most read articles by the same author(s)
- Irena Szczepankowska, Cognitive, narrative and discursive aspects of words (for example, śmieci ‘garbage’ and the words etymologically related to the noun) and the standards of definition , Stylistyka: Vol. 26 (2017): Słowo a styl
- Irena Szczepankowska, Maria Wojtak, Rozłożone gazety. Studia z zakresu prasowego dyskursu, języka i stylu, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2015, 229 s. , Stylistyka: Vol. 26 (2017): Słowo a styl
- Irena Szczepankowska, On the borderline between scientism and cognitivism: linguistics at the crossroads of methodological paradigms , Stylistyka: Vol. 25 (2016): Gajda i stylistyka
- Irena Szczepankowska, The values of capitalism in the Polish public discourse , Stylistyka: Vol. 27 (2018): Styl i aksjologia
- Irena Szczepankowska, Diversity of cultures and styles in the emigration experience of Emil Cioran and Czesław Mi³osz , Stylistyka: Vol. 24 (2015): Różnorodność kulturowa a styl
- Irena Szczepankowska, he integrative dim ension o f the contem porary discourse analysis in the light o f the studies conducted by the French linguistic school , Stylistyka: Vol. 23 (2014): Dyskurs i styl
- Irena Szczepankowska, Język dawnych statutów premonstrateńskich. Interpretacje , Stylistyka: Vol. 22 (2013): Styl w kulturze
- Irena Szczepankowska, Potoczna i naukowa kategoryzacja świata a poetyckie transgresje (na przykładzie kilku wierszy Wisławy Szymborskiej) , Stylistyka: Vol. 22 (2013): Styl w kulturze
