On the borderline between scientism and cognitivism: linguistics at the crossroads of methodological paradigms
Irena Szczepankowska
Abstract
The paper diagnoses the condition of the contemporary linguistics from the viewpoint of “the power of discourse” and, specifically, the competition of “paradigms” (according to T. Kuhn’s definition) determining the object, goals and methods of research and the manner of presenting knowledge in the discursive community of linguists. Identifying the basic difficulties hindering a change of a paradigm or at least a reconstruction of the hierarchy of the prevalent methodologies in the contemporary linguistics is the aim of the discussions presented in the paper. The author states that linguistics has been at the crossroads of opposite trends, which – to simplify the issue slightly – can be linked with structuralism on the one hand and cognitivism on the other, for some time now. The former paradigm is related to scientism, which imposes the status of an exact, autonomous science limited to grammar on linguistics; the latter one prefers an interdisciplinary approach with the objective of integrating the study of language with other fields of knowledge, and primarily of the operation of the human brain and the process of communication within a community with the use of linguistic symbols, set for linguists. The author proves that the competition of diverse theories and research methods is a manifestation of the desired creativity and openness of linguistics as a discipline within humanities. Negative effects of a given paradigm’s dominance are concerned more with evaluating research works according to traditional criteria imposed by exact sciences.
Keywords:
paradigm’s dominance in linguistics, scientism vs. cognitivism, interdisciplinary approach in the study of languageReferences
Bilut-Homplewicz Z., 2013, Między wieloznacznością a uprecyzyjnieniem pojęcia „dyskurs”. Miejsce tekstu w germanistycznych pojęciach dyskursu, „Stylistyka”, XXII, s. 27–46.
Google Scholar
Biniewicz J., Starzec A., 1995, Styl naukowy. – Przewodnik po stylistyce polskiej, red.S. Gajda, Opole.
Google Scholar
Bloom A., 1997, Umysł zamknięty. O tym, jak amerykańskie szkolnictwo wyższe zawiodło demokrację i zubożyło dusze dzisiejszych studentów, przeł. T. Biedroń, Poznań.
Google Scholar
Bogusławski A., 2003, Aspekt i negacja, Warszawa.
Google Scholar
Bytniewski P., 1991, Język i kultura w koncepcji E. Sapira i B.L. Whorfa. – Zagadnienia leksykalne i aksjologiczne, red. J. Puzynina, J. Bartmiński, seria: „Język a Kultura”, t. 2, Wrocław, s. 11–23.
Google Scholar
Duszak A., 1998, Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa.
Google Scholar
Foucault M., 1977, Archeologia wiedzy, przeł. A. Siemek, Warszawa.
Google Scholar
Gajda S., 1982, Podstawy badań stylistycznych nad językiem naukowym, Warszawa.
Google Scholar
Gajda S.,1983, Styl jako humanistyczna struktura tekstu, „Z Polskich Studiów Slawistycznych”, seria 6, Warszawa, t. 2, s. 235–243.
Google Scholar
Gajda S., 1990a, Wprowadzenie do teorii terminu, Opole.
Google Scholar
Gajda S., 1990b, Współczesna polszczyzna naukowa – język czy żargon?, Opole.
Google Scholar
Gajda S., 1993, Styl naukowy – Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław.
Google Scholar
Gajda S., 1999, Język nauk humanistycznych. – Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, red. W. Pisarek, Kraków.
Google Scholar
Gajda S., 2011, Dyskurs władzy i władza dyskursu. Współczesny dyskurs polityczno językowy. – Polszczyzna Mazowsza i Podlasia, t. XV: Językowa przeszłość Mazowsza i Podlasia, red. H. Sędziak, D. Czyż, Łomża.
Google Scholar
Grucza F., 1991, Terminologia – jej przedmiot, status i znaczenie. – Teoretyczne podstawy terminologii, red. F. Grucza, Wrocław–Kraków.
Google Scholar
Horgan J., 1999, Koniec nauki, czyli o granicach wiedzy u schyłku ery naukowej, przeł. M. Tomczyk, Warszawa.
Google Scholar
Jadacka H., 1976, Termin techniczny – pojęcie, budowa, poprawność, Warszawa.
Google Scholar
Jäger S., 2004, Kritische Diskursanalyse. Eine Einfürung, Münster.
Google Scholar
Kiklewicz A., 2014, Zasada kooperacji w krytycznej analizie dyskursów humanistycznych (na przykładzie nauk filologicznych), „Stylistyka”, XXIII, s. 329–356.
Google Scholar
Kuhn T.S., 1968, Struktura rewolucji naukowych, przeł. H. Ostromęcka, Warszawa.
Google Scholar
Lakoff G., 2011, Kobiety, ogień i rzeczy niebezpieczne: co kategorie mówią nam o umyśle, red. E. Tabakowska, przeł. M. Buchta, A. Kotarba, A. Skucińska, Kraków.
Google Scholar
Langacker R., 2009, Gramatyka kognitywna. Wprowadzenie, przeł. E. Tabakowska i in., Kraków.
Google Scholar
Lapaire J.-R., 2010, Préface, w: Linguistique cognitive. Comprendre comment fonctionne le langage, red. N. Delbecque, Bruxelles.
Google Scholar
Maćkiewicz J., 1995, Jak pisać teksty naukowe?, Gdańsk.
Google Scholar
Mikołajczak S., 1990, Składnia tekstów naukowych. Dyscypliny humanistyczne, Poznań.
Google Scholar
Pomorski J., 2004, Punkt widzenia we współczesnej historiografii. – Punkt widzenia w języku i w kulturze, red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, R. Nycz, Lublin.
Google Scholar
Rachwałowa M., 1986, Słownictwo tekstów naukowych, Wrocław.
Google Scholar
Saussure F. de, 2002, Kurs językoznawstwa ogólnego, przeł. K. Kasprzyk, wstęp i przypisy K. Polański, Warszawa.
Google Scholar
Searle J.R., 1995, Umysł, mózg i nauka, przeł. J. Bobryk, Warszawa.
Google Scholar
Swales J.M., 1988, Discourse communities, genres and English as an international language, „Word Englishes”, nr 7(2), 211–220.
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-971X.1988.tb00232.x
Google Scholar
Szczepankowska I. 2003, Interdyscyplinarność językoznawstwa a problem kompetencji badawczej. – Słowa jak mosty nad wiekami, red. U. Sokólska, P. Wróblewski, Białystok.
Google Scholar
Szczepankowska I., 2007, Czym jest „pojęcie” we współczesnym językoznawstwie?, „Białostockie Archiwum Językowe”, nr 7, s. 169–183.
DOI: https://doi.org/10.15290/baj.2007.07.14
Google Scholar
Szczepankowska I., 2008, Pragmatyczne cele edukacji w zakresie semantyki językoznawczej. – Polszczyzna Mazowsza i Podlasia, t. XII: Językowa przeszłość i współczesność Mazowsza i Podlasia, red. H. Sędziak, M. Frąckiewicz, Łomża.
Google Scholar
Szczepankowska I., 2010, Materiały dialektologiczne jako źródła do badań dziejów świadomości mieszkańców wsi (na przykładzie „łomżyńskich tekstów gwarowych”). – Polszczyzna Mazowsza i Podlasia, t. XIV: Prace poświęcone Pani Profesor Henryce Sędziak, red. D. Czyż, M. Frąckiewicz, Łomża.
Google Scholar
Szczepankowska I., 2014, Integracyjny wymiar współczesnej analizy dyskursu w świetle prac językoznawczej szkoły francuskiej, „Stylistyka”, XXIII, s. 31–48.
Google Scholar
Waquet F., 2004, Łacina – wyznacznik statusu społecznego. – Łacina jako język elit, red. J. Axer, przeł. D. Oleszczak, Warszawa.
Google Scholar
Wierzbicka A., 2006, Semantyka: jednostki elementarne i uniwersalne, przeł. A. Głaz i in., Lublin.
Google Scholar
Witosz B., 2012, Naukowy język polski wobec metodologii ponowoczesnej. – Oblicza polszczyzny, red. A. Markowski, R. Pawelec, Warszawa.
Google Scholar
Authors
Irena SzczepankowskaStatistics
Downloads
License
1. Copyrights to published works are held by the University of Opole (to the collective work) and the Authors (to individual parts of the collective work that have an independent meaning).
2. Only previously undistributed works can be published in the scientific journal "Stylistics".
3. The University of Opole does not restrict the possibility of the author's further dissemination of his work on condition that the scientific journal "Stylistics" is indicated as the original place of publication and the consent of the University Publishing House.
4. Consent to the publication of the work in the scientific journal "Stylistics" is tantamount to granting the author a non-exclusive license to the University of Opole, including the right to use the work without territorial restrictions and time limits in the following fields of exploitation:
a) within the scope of recording and multiplication of the work - production of any number of copies of the work in whole or in part using a specified technique, including printing, reprography, magnetic recording and digital technique, introduction of the work into computer memory and computer networks,
b) within the scope of circulation of the original or copies on which the work has been recorded - circulation, lending or hiring of the original or copies,
c) within the scope of dissemination of the work in a manner other than specified in item 2 - making the work or its abstract available on the Internet by enabling the recipients to access the work on-line or enabling them to download the work to their own device that makes it possible to read it, placing the work in electronic databases that disseminate scientific works, including in particular the CEEOL database (Central and Eastern Online Libray) and the abstract in English in the CEJSH database (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) within the scope of creating and distributing dependent works created using the work - using them in the fields of exploitation specified in points 1-3.
5. The author is not entitled to compensation for granting the license to the work.
6. The author agrees that the University may grant further permission to use the work (sublicense) in the fields of exploitation specified in par. 2 paragraph 4.
7. The author agrees that, in connection with the distribution of the work, his or her personal information, that is, name, affiliation, and e-mail address, may be made public.
Most read articles by the same author(s)
- Irena Szczepankowska, Cognitive, narrative and discursive aspects of words (for example, śmieci ‘garbage’ and the words etymologically related to the noun) and the standards of definition , Stylistyka: Vol. 26 (2017): Słowo a styl
- Irena Szczepankowska, Maria Wojtak, Rozłożone gazety. Studia z zakresu prasowego dyskursu, języka i stylu, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2015, 229 s. , Stylistyka: Vol. 26 (2017): Słowo a styl
- Irena Szczepankowska, The values of capitalism in the Polish public discourse , Stylistyka: Vol. 27 (2018): Styl i aksjologia
- Irena Szczepankowska, Diversity of cultures and styles in the emigration experience of Emil Cioran and Czesław Mi³osz , Stylistyka: Vol. 24 (2015): Różnorodność kulturowa a styl
- Irena Szczepankowska, he integrative dim ension o f the contem porary discourse analysis in the light o f the studies conducted by the French linguistic school , Stylistyka: Vol. 23 (2014): Dyskurs i styl
- Irena Szczepankowska, Komunikacja prawno-sądowa z perspektywy retoryki, stylistyki i tekstologii , Stylistyka: Vol. 20 (2011): Integracja w stylistyce - Integration in Stylistics
- Irena Szczepankowska, Język dawnych statutów premonstrateńskich. Interpretacje , Stylistyka: Vol. 22 (2013): Styl w kulturze
- Irena Szczepankowska, Potoczna i naukowa kategoryzacja świata a poetyckie transgresje (na przykładzie kilku wierszy Wisławy Szymborskiej) , Stylistyka: Vol. 22 (2013): Styl w kulturze