Istota judaizmu według Leo Baecka

Stanisław Rabiej

doi:10.25167/so.3292

Istota judaizmu według Leo Baecka

Stanisław Rabiej

DOI: https://doi.org/10.25167/so.3292

Abstract

Tekst jest próbą analizy kilku publikacji Leo Baecka (1873–1956), niemieckiego rabina, myśliciela religijnego, lidera progresywnego judaizmu, m.in. rabina Gminy Żydowskiej w Opolu (1897–1907), gdzie w 1905 r. opublikował kluczową pracę Istota Judaizmu (Das Wesen des Judentums). Dzieło powstało jako odpowiedź na wcześniejszą publikację Adolfa Harnacka Das Wesen des Christentums (1900). Mimo upływającego czasu wiele treści przedstawionych w obu tekstach nie straciło na aktualności. Baeck był wyznawcą judaizmu pojmowanego jako monoteizm etyczny, który plasuje się jako pomost między szkołą racjonalizmu i egzystencjalizmu żydowskiego. Judaizm etyczny domaga się ustawicznej moralnej afirmacji w odniesieniu do świata przez wolne działanie, ponieważ stanowi miejsce życiowych zadań człowieka. Postawa afirmacji wyraża się w twórczej pracy, zmierza do zbudowania królestwa Boga, w którym ludzie mogą mieć swój udział. Ostatecznie polega na wznoszeniu się, rozwoju, wzroście i zwróceniu się ku przyszłości. W tej perspektywie judaizm rozumie siebie jako twórczą afirmację świata, aby w przyszłości stał się lepszy, a nawet doskonały. L. Baeck całym swoim życiem jako gorliwy wyznawca judaizmu potwierdzał troskę o spójność wiary w Jedynego i Świętego Boga z reprezentowaną postawą etyczną.

Schlagworte:

judaizm, monoteizm etyczny, Leo Baeck

Literaturhinweise

Baeck L., Das Wesen des Judentums, Berlin 1905.
Google Scholar

Baeck L., Die Pharisäer, London 1947.
Google Scholar

Baeck L., Dieses Volk – jüdische Existenz, London 1955.
Google Scholar

Baeck L., Werke, A.H. Friedlander, B. Klappert, W. Licharz (red.), New York –Gütersloh 1998–2003.
Google Scholar

Baker L., Days of sorrow and pain: Leo Baeck and the Berlin Jews, New York 1978.
Google Scholar

Baker L., Hirt der Verfolgten: Leo Baeck im Dritten Reich, Stuttgart 1982.
Google Scholar

Barkai A., Von Berlin nach Theresienstadt – zur politischen Biographie von Leo Baeck (1933–1945), w: tenże, Hoffnung und Untergang. Studien zur deutsch-jüdischen Geschichte des 19. und 20. Jahrhunderts, Hamburg 1998, s. 111–140.
Google Scholar

Cohen H., Der Begriff der Religion im System der Philosophie, Gießen: A. Töpelmann 1915.
Google Scholar

Cohn-Sherbok D., Leo Baeck, w: tenże, Fifty Key Jewish Thinkers, London 2007, s. 22–25.
Google Scholar

Harnack A., Das Wesen des Christentums, Berlin 1900.
Google Scholar

Heschel A.J., Człowiek nie jest sam. Filozofia religii, tłum. K. Wojtkowska-Lipska, Kraków 2015.
Google Scholar

Heuberger G., Backhaus F., Leo Baeck 1873–1956: Aus dem Stamme von Rabbinern, Frankfurt 2001.
Google Scholar

Homolka W., Füllenbach E., Rabbiner Leo Baeck. Ein Lebensbild, Berlin 2008.
Google Scholar

Homolka W., Leo Baeck, der Mensch und sein Werk, w: V. Mühlstein (red.), Leo Baeck – zwischen Geheimnis und Gebot. Auf dem Weg zu einem progressive Judentum de Moderne, Karlsruhe 1997, s. 26–51.
Google Scholar

Lazarus M., Die Ethik des Judentums, t. I–II, Berlin 1898–1911.
Google Scholar

Lazarus M., Treu und frei: Reden und Vorträge über Juden und Judenthum, Berlin 1887.
Google Scholar

Lelyveld A.J., The Application of Jewish Values to Creative Living for the American Jew, Washington 1958.
Google Scholar

Matthäus J., Kampf ohne Verbündete. Der Centralverein deutscher Staatsbürger jüdischen Glaubens 1933–1938, „Jahrbuch für Antisemitismusforschung” 8 (1999), s. 248–277.
Google Scholar

Meyer M., The Thought of Leo Baeck – Religious Philosophy for a Time of Adversity, „Modern Judaism” 19 (1999) 2, s. 107–117.
Google Scholar

Munk R., Hermann Cohen’s Critical Idealism (Amsterdam Studies in Jewish Thought 10), Amsterdam 2005.
Google Scholar

Neimark A.E., One man’s valor: Leo Baeck and the Holocaust, New York 1986.
Google Scholar

Pietras A., Być krytycznym – co oznacza dzisiaj Kantowska teza o niepoznawalności rzeczy samej w sobie?, „Czasopismo Filozoficzne” 2 ( 2007), s. 2–19.
Google Scholar

Reissner H., The Leo Baeck Institute of Jews from Germany, „Zeitschrift für Religions- und Geistesgeschichte“ 12 (1960), s. 75–78.
Google Scholar

Stalder A., Der Central-Verein deutscher Staatsbürger jüdischen Glaubens. Organisation, Ziele, Probleme des jüdischen Abwehrvereins, München 2013.
Google Scholar

Steinby L., Hermann Cohen and Bakhtin‘s early aesthetics, „Studies in East European Thought” 63 (2011) 3, s. 227–249.
Google Scholar

Steinitz I., Der Kampf jüdischer Anwälte gegen den Antisemitismus. Die strafrechtliche Rechtsschutzarbeit des Centralvereins deutscher Staatsbürger jüdischen Glaubens 1893–1933, Berlin 2008.
Google Scholar

Szmaglińska K., Filozofia Barucha Spinozy w świetle „drugiego” odkrycia nieświadomości, „Folia Philosophica” 28 (2010), s. 101–112.
Google Scholar

van den Haag E., The Jewish Mystique, New York 1968.
Google Scholar

Download