Ways of experiencing motherhood of a child with disability

Iwona Myśliwczyk

doi:10.25167/FF/5066

Veröffentlicht am: 2024-01-27

Bd. 13 (2023)

Ways of experiencing motherhood of a child with disability

Iwona Myśliwczyk

Family Forum

Rubrik: Wsparcie Rodziny / Family Support

https://doi.org/10.25167/FF/5066

Abstract

Macierzyństwo to zjawisko oczywiste i naturalne, które z reguły utożsamiane jest z wyjątkowymi doświadczeniami matek i pozytywnym postrzeganiem społecznym. Wyjątek może stanowić pełnienie roli matki dziecka z niepełnosprawnością. Wówczas macierzyństwo nabiera innych znaczeń, a sposoby doświadczania roli matki nie są już tak oczywiste, jak w przypadku dziecka pełnosprawnego.

Celem artykułu jest zaprezentowanie wyników badań rekonstrukcji przeżyć i interpretacji doświadczeń na temat macierzyństwa z dzieckiem z niepełnosprawnością oraz zaproponowanie możliwości wsparcia matek wychowujących dziecko z niepełnosprawnością. Przedstawione w opracowaniu badania zostały osadzone w paradygmacie interpretatywnym, co w konsekwencji pozwoliło zastosować metodę biograficzną z wykorzystaniem autobiograficznego wywiadu narracyjnego.

Kwestia macierzyństwa z dzieckiem z niepełnosprawnością pojawia się w dyskursie publicznym i naukowym dość często, jednak perspektywa biograficzna odsłania indywidualne sensy nadane macierzyństwu. Rekonstruowana przez matki rzeczywistość jest złożona i składa z negatywnych emocji będących skutkiem zagrożenia, niepewności, dezorientacji i braku kontroli nad sytuacją wywołaną niepełnosprawnością dziecka. Obok nich w życiu kobiet sytuują się pozytywne emocje wynikające z akceptacji niepełnosprawności, najmniejszych efektów dziecka, czy poczucia spełnienia w roli matki. Subiektywna interpretacja doświadczeń przeżywanych przez matki wychowujące dziecko z niepełnosprawnością ukazuje niepowtarzalne biografie i dowodzi, że matki na wiele sposobów doświadczają tego macierzyństwa: macierzyństwo osamotnione, obciążone ryzykiem czy zdominowane niepełnosprawnością, ale także znormalizowane, wspierane i spełnione. Opowiedzianym historiom maki nadają własne znaczenia, które z ich perspektywy są istotne.

Dateien herunterladen

PDF (Język Polski)

Zitierregeln

Myśliwczyk, I. (2024). Ways of experiencing motherhood of a child with disability. Family Forum, 13, 219–240. https://doi.org/10.25167/FF/5066

Zitiert von / Teilen

Lizenz

Dieses Werk steht unter der Lizenz Creative Commons Namensnennung - Nicht-kommerziell - Weitergabe unter gleichen Bedingungen 4.0 International.

Literaturhinweise

Barłóg, K. (2017) ‘Poczucie sensu życia rodzin z dzieckiem z niepełnosprawnością intelektualną’, Kultura – Przemiany – Edukacja, t. V, pp. 255–266, DOI: 10.15584/kpe.2017.5.15 DOI: https://doi.org/10.15584/kpe.2017.5.15
Google Scholar

Białas, M. (2010) ‘Terapia matek wychowujących dzieci z niepełnosprawnością intelektualną’, Rozprawy Społeczne, Tom 14, 2, pp. 1–13. DOI: https://doi.org/10.29316/rs/122022
Google Scholar

Białas, M. (2016) ‘Matka – dziecko z niepełnosprawnością w relacjach zagrożenia’ in Karaszewska, H. and Silecka-Marek, E. (ed.) Sytuacje trudne w perspektywie jednostkowej i społecznej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, pp. 199–214.
Google Scholar

Christian, B. (2016) ‘An Angle of Seeing: Motherhood in Buchi Emecheta’s Joys of Motherhood and Alice Walker’s Meridian’ in Glenn, EN. And Chang, G. and Forcey, LR (ed.) Mothering. Ideology, Experience, and Agency. New York: Routledge, https://doi.org/10.4324/9781315538891. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315538891-5
Google Scholar

Czuba, B. (2022) ‘Porzuciłam moje córki. Macierzyństwo jako opresja w przekazie kultury popularnej’, Media i Społeczeństwo, 16, pp. 232–245, DOI.org/10.53052/MiS.2022.16.14. DOI: https://doi.org/10.53052/MiS.2022.16.14
Google Scholar

Gawęcka, M. (2011) ‘Niepełnosprawność dziecka witalizacją rodziny. Perspektywa dialektyki współuzależnienia’ in Białas, M., (ed.) Specjalne potrzeby niepełnosprawnych. Kraków: Wyd. Arson, pp. 13–23.
Google Scholar

Gawlina, Z. (2003) ‘Macierzyństwo jako wartość w kontekście przemian społecznych’, Blaski i cienie życia rodzinnego. Roczniki Socjologii Rodziny, t. XV, pp. 33–45.
Google Scholar

Giussani, L. (2000) Zmysł religijny. Poznań: Pallottinum.
Google Scholar

Jarmołowska, A. (2017) ‘W oczekiwaniu na macierzyństwo. Funkcjonowanie kobiet z problemami w prokreacji’ in Celińska-Miszczuk, A. and Wiśniewska, L.A. (red.) Macierzyństwo, szanse i ograniczenia. Perspektywa psychologii osoby. Warszawa: Wydawnictwo Difin, pp. 74–99.
Google Scholar

Kaschak, E. (2001) Nowa psychologia kobiety. Podejście feministyczne. Gdańsk: GWP.
Google Scholar

Kościelska M. (1998) Trudne macierzyństwo. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Google Scholar

Kościelska, M. (2001) ‘Jak żyć z dzieckiem niepełnosprawnym – i czy to musi być nieszczęście’ in Kaja, B. (ed.) Wspomaganie Rozwoju. Psychostymulacja i psychokorekcja. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, pp. 27–35.
Google Scholar

Liddy, S. and O’Brien, A. (ed.) (2021) Media Work, Mothers and Motherhood. London: Routledge, https://doi.org/10.4324/9781003082552. DOI: https://doi.org/10.4324/9781003082552
Google Scholar

Lindyberg, I. (2012) Świat(y) «upośledzonego» macierzyństwa. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar

Lesińska-Sawicka, A. (2008) Późne macierzyństwo. Studium socjomedyczne. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Google Scholar

Lipińska-Lokś, J. and Skwarek, B. (2013) ‘Rodzice wobec niepełnosprawności dziecka’ in Brągiel, J., Kaniok, P. and Kurcz A. (ed.) Rodzicielstwo w kontekście wychowania i edukacji. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, pp. 9–12.
Google Scholar

Maciarz, A. (2004) Macierzyństwo w kontekście zmian społecznych. Warszawa: Żak.
Google Scholar

Mądry, M. (2012) ‘Macierzyństwo jako płaszczyzna permanentnego rozwoju kobiety w biegu życia’, Psychologia rozwojowa, tom 17, 3, pp. 9–21, DOI:10.4467/20843879PR.12.015.0634.
Google Scholar

Molina, N. (2019) Motherhood, Spirituality and Culture. London: Routledge, https://doi.org/10.4324/9780429470127. DOI: https://doi.org/10.4324/9780429470127
Google Scholar

Niedbalski, J. (2020), ‘Macierzyństwo i ojcostwo we wdrażaniu roli rodzica dziecka z niepełnosprawnością’, Przegląd Socjologii Jakościowej, 3(16), pp. 18–39. DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.16.3.02
Google Scholar

Palęcka, A. and Szczodry, H. (2011) ‘Hipermacierzyństwo – na przykładzie matek osób z niepełnosprawnością intelektualną’ in Palęcka, A., Szczodry, H. and Warat, M. (ed.) Kobiety w społeczeństwie polskim. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, pp. 17–42.
Google Scholar

Pańków, W. and Rak, A. (2017) ‘Stałość i zmienność wybranych kontekstów macierzyństwa w narracjach matek wychowujących dziecko z niepełnosprawnością’, Wychowanie w Rodzinie, t. XVI, pp. 243–256, DOI: 10.23734/wwr20172.243.256.
Google Scholar

Parysiewicz, B. (2000) ‘Wychowanie rodzinne do roli matki’ in Chymuk, M. and Topa, D. (ed.) Edukacja prorodzinna. Kraków: Wydawnictwo Akademii Pedagogicznej, pp. 205–212.
Google Scholar

Rich, A. (2000) Zrodzone z kobiety. Macierzyństwo jako doświadczenie i instytucja. Warszawa: Sic.
Google Scholar

Popielecki, M. and Zeman, I. (2000) ‘Kryzys psychiczny rodziców w związku z pojawieniem się w rodzinie dziecka niepełnosprawnego’, Szkoła Specjalna, 1, pp. 15–19.
Google Scholar

Renegar, V. and Cole, K. (2023) Refiguring Motherhood Beyond Biology. London: Routledge, https://doi.org/10.4324/9781003311799. DOI: https://doi.org/10.4324/9781003311799
Google Scholar

Rye, G. et al. (eds) (2017) Motherhood in literature and culture. Interdisciplinary perspectives from Europe. New York: Routledge. Available at: https://doi.org/10.4324/9781315626581. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315626581
Google Scholar

Stelter, Ż. (2006) ‘Rodzina z dzieckiem upośledzonym umysłowo. Obrazy życia rodzinnego z perspektywy interdyscyplinarnej’, Roczniki Socjologii Rodziny, X V II, pp. 255–275.
Google Scholar

Strączek, K. (2016) Mamy z innej planety. Historie kobiet, które urodziły niepełnosprawne dziecko. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Google Scholar

Sulik, M. (2017) ‘W poszukiwaniu (od)cieni macierzyńskich doświadczeń – peregrynacje andragogiczno-biograficzne’, Edukacja Dorosłych, 1, pp. 77–86.
Google Scholar

Szymanowska, J. (2014) ‘Trudne rodzicielstwo – problemy macierzyństwa i ojcostwa w obliczu niepełnosprawności dziecka’ in Szymanowska, J. (ed.) Wyzwania współczesnego dzieciństwa i rodzicielstwa. Praca socjalna w perspektywie działań wychowawczych. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, pp. 147–159.
Google Scholar

Śniegulska, A. (2015) ‘Oblicza macierzyństwa – między tradycją a współczesnością’ in Karbowniczek, J., Błasiak, A. and Dybowska, E. (ed.) Dziecko, rodzina, wychowanie. Wybrane konteksty. Kraków: Wydawnictwo Ignatianium, pp. 69–83.
Google Scholar

Śniegulska, A. (2015) ‘Macierzyństwo w obliczu współczesnych zagrożeń i przemian społecznych’ in Opozda, D., Loyola-Opiela, M., Bis, D. and Świdrak, E. (ed.) Rodzina miejscem integralnego rozwoju i wychowania. Lublin: Wydawnictwo Episteme, pp. 173.
Google Scholar

Włodarczyk, E. and Sowa E. (2017) ‘Doświadczanie macierzyństwa przez kobiety mające dzieci z niepełnosprawnością’ in Włodarczyk, E. (ed.) W trosce o macierzyństwo. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, pp. 95–108.
Google Scholar

Włodarczyk, E. (ed.) (2018) W trosce o macierzyństwo. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar

Włodarczyk, E. (2021) ‘Samotne macierzyństwo w różnych odsłonach’, Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 1, pp. 3–17. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.6895
Google Scholar

Wołowicz, A. (2021) Paradygmat zignorowany. Macierzyństwo kobiet z niepełnosprawnością intelektualną. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323550808
Google Scholar

Zalewska, P. (2020) ‘Trudne macierzyństwo w percepcji matek w latach 90. XX w. i współcześnie’, Szkoła Specjalna, 3, pp. 213–223, DOI: 10.5604/01.3001.0014.2360. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.2360
Google Scholar

Iwona Myśliwczyk

iwona.mysliwczyk@uwm.edu.pl

Institution:

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Nauk Pedagogicznych Polen

Angaben zum Lebenslauf

Iwona Myśliwczyk

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Nauk Społecznych

iwona.mysliwczyk@uwm.edu.pl

https://orcid.org/0000-0002-9826-5642

Problematyka badawcza podejmowana w pracach naukowych dotyczy takich zagadnień, jak: dorosłość i rodzicielstwo osób z niepełnosprawnością intelektualną, rodzina dziecka z niepełnosprawnością, wsparcie rodziny i dziecka z ADHD.

Najważniejsze publikacje:

Myśliwczyk, I. (2022) ‘Motherhood of a woman with intellectual disability – retrospection of biographical experiences’, Fides et Ratio, 1 (49).

Myśliwczyk, I. (2021) ‘Educational Support of a Student with ADHD. An Analysis of Parents' Biographical Experiences’, Przegląd Badań Edukacyjnych, 35(2).

Myśliwczyk, I. (2019) Uznanie dorosłości człowieka z niepełnosprawnością (Studium socjopedagogiczne narracji osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębszym). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.