Komunikacja afektywna a empatia i wartości rodzinne u młodych dorosłych z rodzin monoparentalnych
Katarzyna Kamila Walęcka-Matyja
Instytut Psychologii, Wydział Nauk o Wychowaniu, Uniwersytet ŁódzkiJustyna Paulina Krawczyk
Instytut Psychologii, Wydział Nauk o Wychowaniu, Uniwersytet ŁódzkiAbstrakt
Tło: Współczesna rodzina zmienia swoją strukturę w wyniku dynamicznego rozwoju technologii, procesów gospodarczych oraz zmian zachodzących na rynku pracy. Rośnie liczba samotnych rodziców wychowujących dzieci, głównie matek.
Cel: Cel badań stanowiło określenie zróżnicowania w zakresie komunikacji afektywnej, empatii oraz wartości rodzinnych w grupach młodych dorosłych z rodzin monoparentalnych oraz pełnych. Zbadano także występowanie zależności między komunikacją afektywną a empatią oraz wartościami rodzinnymi.
Metodologia: W badaniu zastosowano metodę ilościową, obejmującą zastosowanie kwestionariuszy samoopisowych (Skala Wrażliwości Empatycznej, Indeks Komunikacji Afektywnej, Skala Familizmu oraz ankieta). W badaniu wzięło udział 266 młodych dorosłych (160 kobiet i 106 mężczyzn) z rodzin o zróżnicowanej strukturze (117 osób z rodzin monoparentalnych i 149 osób z rodzin pełnych).
Rezultaty: Uzyskane rezultaty wskazują, że młodzi dorośli z rodzin monoparentalnych nie różnią się nasileniem komunikacji afektywnej, empatii oraz wartości rodzinnych od młodych dorosłych z rodzin pełnych. Kobiety z rodzin monoparentalnych uzyskały wyższe nasilenie wartości „sukces materialny i osiągnięcia” niż kobiety z rodzin pełnych. Analiza zależności między komunikacją afektywną a empatią i wartościami rodzinnymi wykazała występowanie słabych związków. Więcej istotnych statystycznie zależności wystąpiło w grupie młodych dorosłych z rodzin pełnych niż w grupie dorosłych z rodzin monoparentalnych.
Wnioski: Pochodzenie z rodziny monoparentalnej nie stanowi czynnika ryzyka w obszarze rozwoju analizowanych wymiarów funkcjonowania psychospołecznego tj. komunikacji afektywnej, empatii i wartości rodzinnych.
Słowa kluczowe:
empatia, komunikacja afektywna, rodzina, wartości rodzinne, wczesna dorosłośćBibliografia
Adamski, F. (2002) Rodzina. Wymiar społeczno−kulturowy, Kraków: Wydawnictwo UJ.
Google Scholar
Argyle, M. (2002) Psychologia stosunków międzyludzkich, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Batalla, I. et all (2019) ‘Empathy and big five personality model in medical students and its relationship to gender and specialty preference: a cross−sectional study’, BMC Medical Education, 19 (57), pp. 1–8. DOI: 10.1186/s12909−019−1485−2.
DOI: https://doi.org/10.1186/s12909-019-1485-2
Google Scholar
Błażek, M. and Kaźmierczak, M. (2009) ‘Struktura rodziny pochodzenia a inteligencja emocjonalna jednostki’ W T. Rostowska (ed.), Psychologia rodziny. Małżeństwo i rodzina wobec współczesnych wyzwań. Warszawa: Difin, pp. 302–317.
Google Scholar
Boguszewski, R. (2019) Stosunek Polaków do rozwodów. Komunikat z badań. Centrum Badania Opinii Społecznej, [online] https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_007_19.PDF, Available at: (03.03.2022).
Google Scholar
Borowska, p. (2018) Czym są testy psychologiczne? [online] https://www.psychologia.net.pl/artykul.php?level=787, Available at: (06.03.2022).
Google Scholar
Bronfenbrenner U. (1986) ‘Ecology of the family as a context for human development: Research Perspective’, Developmental Psychology, 22, pp. 723–742.
DOI: https://doi.org/10.1037/0012-1649.22.6.723
Google Scholar
Burkacka, I. (2017) ‘Monoparentalność, wielorodzina i rodzina zrekonstruowana. Współczesne nazwy modeli życia rodzinnego’, Artes Humanae, 2, pp. 61–94. DOI: 10.17951/artes.2017.2.61.
DOI: https://doi.org/10.17951/arte.2017.2.61
Google Scholar
Buzi, R., Weinman, M.L. and Smith, p. B. (2007) ‘The relationship between adolescent depression and a history of sexual abuse’, Adolescence, 42, pp. 679–688.
Google Scholar
Brzezińska, A. (2019) Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar
Davis, M. H. (1999) Empatia. O umiejętności współodczuwania, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar
Farnicka, M. and Liberska, H. (2014) ‘Transmisja międzypokoleniowa – procesy zachodzące na styku pokoleń’ W I. Janicka, H. Liberska (ed.), Psychologia rodziny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, pp. 185–202.
Google Scholar
Floyd, K. (2019) Affectionate Communication in Close Relationships, Cambridge: University Printing House.
DOI: https://doi.org/10.1017/9781108653510
Google Scholar
Floyd, K., Hesse, C. and Pauley, p. M. (2010) ‘State and Trait Affectionate Communication Buffer Adults’ Stress Reactions’, Communication Monographs, 77 (4), pp. 618–636. DOI:10.1080/03637751.2010.498792.
DOI: https://doi.org/10.1080/03637751.2010.498792
Google Scholar
Floyd, K. and Morman, M.T. (1998) ‘The measurement of Affectionate Communication’, Communication Quarterly, 46 (2), pp. 144–162.
DOI: https://doi.org/10.1080/01463379809370092
Google Scholar
Floyd, K. et all. (2020) ‘The Physiology of Affectionate communication’ W L. S. Aloia, A. Denes and J. C. Crowley (ed.), The Oxford handbook of the physiology of interpersonal communication. Oxford University Press, 31–47.
DOI: https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780190679446.013.4
Google Scholar
Gamian−Wilk, M., Madeja−Bien, K. and Zielony−Koryczan, E. (2020) ‘Empatia kobiet i mężczyzn doświadczających poczucia wykluczenia w bliskiej relacji: Płeć jako moderator związku między poczuciem wykluczenia a empatią’, Forum Oświatowe, 1 (63), pp. 77–93. DOI: 10.34862/fo.2020.1.5.
Google Scholar
Garg, R., Melanson, S. and Levin, E. (2007) ‘Educational aspirations of male and female adolescents from single−parent and two biological parent families: A comparison of influential factors’, Journal of Youth and Adolescence, 36, pp. 1010–1023.
DOI: https://doi.org/10.1007/s10964-006-9137-3
Google Scholar
Główny Urząd Statystyczny (2021) Baza demograficzna, [online], http://demografia.stat.gov.pl/bazademografia/Tables.aspx, Available at: (10.03.2022).
Google Scholar
Jankowicz, S. (2018) ‘Depresja wieku młodzieńczego – etiologia i obraz kliniczny’, Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ Nauki Społeczne, 22 (3), pp. 183–190. DOI: 10.26361/ZNTDSp.09.2018.22.10.
Google Scholar
Jaworska, I., Lubiejewski, P. and Wójtowicz, N. (2019) ‘Formy okazywania miłości a komunikacja interpersonalna u młodych dorosłych’, Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 37 (1), pp. 95–108. DOI: 10.34766/fetr. v1i37.39.
Google Scholar
Jezierski, K. and Rostek, I. (2019) ‘Wspólne wychowanie po rozwodzie jako wyzwanie współczesności’, Horyzonty Wychowania, 18 (48), pp. 23–32. DOI: 10.35765/HW.2019.1848.02.
DOI: https://doi.org/10.35765/HW.2019.1848.02
Google Scholar
Kasser, T. (2010) ‘Materialism and its alternatives’ W A.M. Zawadzka and M. Górnik−Durose (ed.), Życie w konsumpcji, konsumpcja w życiu. Psychologiczne ścieżki współzależności. Sopot: GWP, pp. 127–141.
Google Scholar
Kaźmierczak, M. and Pastwa−Wojciechowska, B. (2018) ‘Między empatią a psychopatią, czyli moralni nieskuteczni czy skuteczni niemoralni’, Nauka, 1, pp. 105–127.
Google Scholar
Kaźmierczak, M., Plopa, M. and Retowski, S. (2007) ‘Skala Wrażliwości Empatycznej’, Przegląd Psychologiczny, 1, pp. 9–24.
Google Scholar
Knight, G.P. et all (2010) ‘The Mexican American Cultural Values Scales for adolescents and adults’, Journal of Early Adolescence, 30 (3), pp. 444–481. DOI:10.1177/0272431609338178.
DOI: https://doi.org/10.1177/0272431609338178
Google Scholar
Kołażyk, K. (2020) ‘Micro−expressions as a form of interpersonal communication’, Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio, 42 (2), pp. 245–252. DOI: 10.34766/fetr.v42i2.269.
Google Scholar
Koprowicz, A. and Gumowska, I. (2022) ‘Communication in the family and the system of values of young people in late adolescence’, Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio, 49 (1), pp. 75–88. DOI:10.34766/fetr.v49il.892.
DOI: https://doi.org/10.34766/fetr.v49i1.892
Google Scholar
Kuczyńska, M. (2020) ‘Rozwód w retrospekcji rozwiedzionych matek’, Studia pedagogiczne. Problemy społeczne, edukacyjne i artystyczne, 35, pp. 133–150. DOI: 10.25951/4159.
Google Scholar
Kuzdak, M. (2018) ‘Niepełna rodzina jako zaburzenie prawidłowego funkcjonowania struktur rodzinnych’, Acta Scientifica Academiae Ostroviensis. Secito A. Nauki humanistyczne, społeczne i techniczne, 11 (1), pp. 126–142.
DOI: https://doi.org/10.33674/acta_620181
Google Scholar
Mandara, J. and Murray, C. (2006) ‘Father’s absence and African American adolescent drug use’, Journal of Divorce & Remarriage, 46, pp. 1–12.
DOI: https://doi.org/10.1300/J087v46n01_01
Google Scholar
Marmola, M., Ochojska, D. and Wańczyk−Welc, A. (2021) ‘The quality of communication between spouses raised in nuclear and single-parent families’, Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio, 47 (3), pp. 286–308. DOI: 10.34766/fetr.v47i3.889.
DOI: https://doi.org/10.34766/fetr.v47i3.889
Google Scholar
Matczak, A. and Knopp, K. (2013) Znaczenie inteligencji emocjonalnej w funkcjonowaniu człowieka, Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszeni Filomatów.
Google Scholar
Mitręga, A. and Biedroń, M. (2014) ‘Solo−rodzice jako alternatywa tradycyjnych ról rodzicielskich’, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, 51, pp. 65–77.
Google Scholar
Napora, E. (2019) Relacje w rodzinie samotnej matki. Znaczenie wsparcia od dziadków dla komunikowania się z rówieśnikami, Częstochowa: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno−Przyrodniczego im. Jana Długosza.
Google Scholar
Napora, E. (2018) ‘Wsparcie dziadków i prężność a komunikacja z rówieśnikami u adolescentów pochodzących z rodzin samotnych matek’, Psychologia Wychowawcza, 55 (13), pp. 83–103. DOI: 10.5604/01.3001.0012.4757
DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0012.4757
Google Scholar
Napora, E. (2015) ‘Poverty of a family from provincial Poland and attractiveness of a school child among peers’, Journal of Educational Sciences, 1, pp. 38–49.
Google Scholar
Napora, E. (2013) ‘Komunikowanie się matek z dorastającymi dziećmi w rodzinach o różnej strukturze: perspektywa dorastającego’, Psychologia Rozwojowa, 18 (1), pp. 45–56.
Google Scholar
Nosek, K. (2016) ‘Dylematy wychowawcze matek samotnie wychowujących dzieci. Analiza pedagogiczna blogów internetowych’, Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio, 25 (1), pp. 273–279.
Google Scholar
Ricciuti, H. (1999) ‘Single parenthood and school readiness in White, Black, and Hispanic 6− and 7−year−olds’, Journal of Family Psychology, 13 (3), pp. 450–465.
DOI: https://doi.org/10.1037/0893-3200.13.3.450
Google Scholar
Rittenour, C.E., Myers, S.A. and Brann, M. (2007) ‘Commitment and Emotional Closeness in the Sibling Relationship’, Southern Communication Journal, 72 (2), pp. 169–183. DOI:10.1080/10417940701316682.
DOI: https://doi.org/10.1080/10417940701316682
Google Scholar
Rostowska, T. (2001) Konflikt międzypokoleniowy w rodzinie. Analiza psychologiczna, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Rydz, S. (2014) ‘Samotne rodzicielstwo’ W I. Janicka and H. Liberska (ed.), Psychologia rodziny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA, pp. 247–257.
Google Scholar
Stahl, S. (2020) Jak myśleć o sobie dobrze? O sztuce akceptacji i życiu bez lęku, Kraków: Wydawnictwo Otwarte.
Google Scholar
Szlendak, T. (2015) Socjologia rodziny: ewolucja, historia, zróżnicowanie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Szymczak, W. (2010) Podstawy statystyki dla psychologów. Podręcznik akademicki, Warszawa: Wydawnictwo Difin S.A.
Google Scholar
Turczyk, M. (2019) ‘Ochrona dziecka w sytuacji rozstania rodziców – konceptualizacja przedmiotu badań’, Rocznik Pedagogiczny, 42, pp. 197–204. DOI: derkaczder10.2478/rp−2019−0013.
Google Scholar
Walęcka-Matyja, K. (2020a) ‘Familizm a orientacja wspólnotowa i materializm w okresie dorosłości’, Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio, 1 (41), pp. 241–259. DOI: 10.34766/fetr. v41i1.231.
Google Scholar
Walęcka-Matyja, K. (2020b) ‘Familizm – pojęcie, pomiar i znaczenie dla zdrowia psychicznego’, Psychiatria Polska, 54 (4), pp.791–806. DOI: https://doi.org/10.12740/PP/108993.
DOI: https://doi.org/10.12740/PP/108993
Google Scholar
Walęcka-Matyja, K. (2020c) ‘The polish version of The Affectionate Communication Index. Preliminary report’, Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio, 42 (2), pp. 151–164. DOI: 10.34766/fetr. v42i2.262.
Google Scholar
Walęcka-Matyja, K. (2014) ‘O samotnym macierzyństwie i odpowiedzialności z perspektywy psychologicznej’ Fides et Ratio. Kwartalnik Naukowy. Płciowość, Seksualność, Odpowiedzialność, 4 (20), pp. 256–271.
Google Scholar
Walęcka-Matyja, K. and Janicka, I. (2021) Rodzina jako wartość, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Wojciszke, B. (2009) Psychologia miłości, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar
Woroniecka, G. (2016) ‘Empatia jako pojęcie teoretyczne. Ujęcie pragmatyczne’ W W. Pawilk (ed.), Empatia, moralność a życie społeczne. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 119–130.
Google Scholar
Autorzy
Katarzyna Kamila Walęcka-MatyjaDr hab. Katarzyna Walęcka-Matyja, prof. UŁ – psycholog, wykłada w Instytucie Psychologii Uniwersytetu Łódzkiego (https://orcid.org/0000-0001-8222-729X). Przedmiot zainteresowań dr hab. Katarzyny Walęckiej-Matyji stanowi problematyka psychologii społecznej i rodziny. Prowadzi badania nad zagadnieniem wartości rodzinnych, nad funkcjonowaniem członków rodzin o zróżnicowanej strukturze oraz nad aspektami bliskich relacji interpersonalnych w systemie rodzinnym. Autorka i współautorka czterech monografii naukowych pt. Rodzina jako wartość. Analiza psychologiczna wartości rodzinnych (2021), Rozwiązywanie sytuacji konfliktowych. Wybrane problemy (2019), Relacje interpersonalne dorosłych rodzeństw w aspekcie funkcjonowania psychospołecznego i krytycznych wydarzeń życiowych (2018), Struktura rodziny a zróżnicowanie zachowań społecznych i osobowości młodzieży (2009) oraz kilkudziesięciu opublikowanych artykułów w czasopismach i monografiach naukowych. Współpracuje pro publico bono z mediami i prasą popularyzując naukę.
Associate Professor, Katarzyna Walęcka-Matyja, PhD
Institute of Psychology, Department of Social Psychology and Family Study,
University of Lodz, Smugowa 10/12, 91-433 Lodz, Poland
Autorzy
Justyna Paulina KrawczykJustyna Krawczyk
Studentka V roku na kierunku psychologia, Instytut Psychologii, Wydział Nauk o Wychowaniu, Uniwersytet Łódzki (https://orcid.org/0000-0002-9644-9659)
5th year student of psychology, Institute of Psychology, Faculty of Educational Sciences, University of Łódź
Statystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Family Forum
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Inne teksty tego samego autora
- Katarzyna Kamila Walęcka-Matyja, Wsparcie społeczne i krytyczne wydarzenia życiowe w okresie średniej dorosłości. Różnicująca rola rodzeństwa , Family Forum: Tom 13 (2023): Wsparcie Rodziny