The Selflessness of Parental Love.  Plutarch in the Intergenerational Discourse with Representatives of Modern Science

Alicja Żywczok

doi:10.25167/FF/4910

Opublikowane: 2025-12-12

Tom 15 (2025)

Bezinteresowność miłości rodzicielskiej. Plutarch w dyskursie międzygeneracyjnym z przedstawicielami współczesnej nauki

dr hab. Alicja Barbara Żywczok, prof. UŚ

Family Forum

Dział: Varia (o rodzinie)

https://doi.org/10.25167/FF/4910

Abstrakt

W artykule zaprezentowano dyskurs naukowy sprowadzający się do pytania: czy miłość rodzicielską można uznać za bezinteresowną, czy przeciwnie – za niebezinteresowną (to znaczy wynikającą z bieżących bądź przyszłych, czyli przewidywanych przez rodziców gratyfikacji materialnych bądź psychicznych)? W tym celu skorzystano z dziedzictwa filozofa starożytności: Plutarcha z Chajronei, które wpisuje się w tę problematykę. Oprócz przedstawienia wątków biograficznych i dorobku tego zwolennika myśli platońskiej, poddano analizie sformułowane w dziele Plutarcha O miłości rodzicielskiej oskarżenie tych, którzy odmawiają bezinteresowności rodzicom przykładnie opiekującym się potomstwem. Podjęto polemikę nie tylko z poglądami Epikura, lecz także z założeniami przedstawicieli niektórych teorii psychologicznych, choćby psychoanalitycznej, w której podważa się bezinteresowność miłości rodziców do dzieci. Cel poznawczy badań wyraża się zatem w rozpatrzeniu poglądów Plutarcha na bezinteresowność miłości rodzicielskiej w kontekście współczesnych osiągnięć naukowych. Prezentację jego dowodów, potwierdzających bezinteresowność miłości rodzicielskiej, uzupełniono argumentami autorskimi, które mogą okazać się wartościowe zwłaszcza w dziedzinie nauk społecznych oraz nauk o rodzinie. Posłużenie się metodami hermeneutycznymi umożliwiło odpowiednią analizę i interpretację źródeł. Sformułowano konkluzję, że miłość rodzicielska wykracza poza ramy instynktu macierzyńskiego, stając się świadectwem wielkości moralnej człowieka, który, w przekonaniu autorki artykułu, wzoruje się na bezinteresownej i bezwarunkowej miłości Boga względem ludzi.

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Żywczok, A. (2025). Bezinteresowność miłości rodzicielskiej. Plutarch w dyskursie międzygeneracyjnym z przedstawicielami współczesnej nauki . Family Forum, 15, 191–210. https://doi.org/10.25167/FF/4910

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Abramowiczówna, Z. (1964) ‘Humor u Plutarcha’ [‘Humour in Plutarch’], Eos, 54(1), pp. 87–98.
Google Scholar

Abramowiczówna, Z. (1977) ‘Wstęp’ [‘Introduction’], in Plutarch, Moralia. Transl. Z. Abramowiczówna. Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, pp. 7–26.
Google Scholar

Baldo, E. (2002) Zawód: rodzice. Jak odnaleźć siebie i odnowić relacje z dziećmi [Profession: Parents. How to Find Yourself and Renew Relationships with Your Children]. Transl. L. Rodziewicz. Cracow: Wydawnictwo “M”.
Google Scholar

Bańko, M. ed. (2017) Inny słownik języka polskiego. A–Ó [A Different Dictionary of the Polish Language. A–Ó]. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN SA, p. 82.
Google Scholar

Bowlby, J. (2016) Przywiązanie [Attachment]. Transl. M. Polaszewska-Nicke. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Cudak, S. (2012) ‘Znaczenie więzi emocjonalnych w rodzinie dla prawidłowego funkcjonowania dzieci’ [‘The relevance of emotional relations within the family for the proper functioning of children’], Pedagogika Rodziny, 4(2), pp. 31–39.
Google Scholar

Dąbrowski, Z. (1996) Pedagogika opiekuńcza w zarysie. Część pierwsza [Childcare Pedagogy in Outline. Part One]. Olsztyn: Wyższa Szkoła Pedagogiczna.
Google Scholar

Dwyer, D. (2005) Bliskie relacje interpersonalne [Interpersonal Relationships]. Transl. M. Trzebiatowska. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Gerhardt, S. (2010) Znaczenie miłości. Jak uczucia wpływają na rozwój mózgu [Why Love Matters: How Affection Shapes a Baby’s Brain]. Transl. B. Radwan. Cracow: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Grondin, J. (2007) Wprowadzenie do hermeneutyki filozoficznej [Introduction to Philosophical Hermeneutics]. Transl. L. Łysień. Cracow: Wydawnictwo WAM.
Google Scholar

Gudaniec, A. (2016) ‘Miłość’ [‘Love’], in K. Chałas, A. Maj, ed. Encyklopedia aksjologii pedagogicznej [Encyclopaedia of Pedagogical Axiology]. Radom: Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne “Polwen”, pp. 592–599.
Google Scholar

Hall, C.S., Lindzey, G. and Campbell, J.B. (2013) Teorie osobowości [Theories of Personality]. Transl. J. Kowalczewska, J. Radzicki, M. Zagrodzki. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Horney, K. (1987) Nowe drogi w psychoanalizie [New Ways in Psychoanalysis]. Transl. K. Mudyń. Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Jacobs, M. (2006) Zygmunt Freud [Sigmund Freud]. Transl. M. Lipińska, M. Musiał. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Jeanrond, W.G. (1999) Hermeneutyka teologiczna. Rozwój i znaczenie [Theological Hermeneutics: Development and Significance]. Transl. M. Borowska. Cracow: Wydawnictwo WAM.
Google Scholar

Kaniowski, A. (1999) Supererogacja – zagubiony wymiar etyki. Czyny chwalebne w etykach uniwersalistycznych [Supererogation – a Lost Dimension of Ethics. Commendable Acts in Universalist Ethics]. Warsaw: Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Kaszewski, K. (1912) ‘Plutarch’, in R. Plenkiewicz et al., Encyklopedia wychowawcza [Encyclopaedia of Education]. Vol. 8. Warsaw: “Książnica Polska”, pp. 429–430.
Google Scholar

Kowalski, G. (1918) De Plutarchi scriptorum iuvenilium colore rhetorico. Cracoviae: Sumptibus Academiae Litterarum apud Bibliopolam G. Gebethner et socios Cracoviae, Gebethner et Wolff Varsoviae.
Google Scholar

Kozielecki, J. (1996) Koncepcje psychologiczne człowieka [Psychological Concepts of Man]. Warsaw: Wydawnictwo “Żak”, pp. 261–274.
Google Scholar

Lachowska, B. (2015) ‘Pozytywna psychologia rodziny – w teorii i praktyce’ [‘Family-Centered Positive Psychology – in Theory and Practice’], in I. Janicka, H. Liberska, eds., Psychologia rodziny [Psychology of the Family]. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN SA, pp. 537–565.
Google Scholar

Laertios, D. (1988) ‘Epikur (342–271 p.n.e.)’ [‘Epicurus (342–271 BC)’], in Idem, Żywoty i poglądy słynnych filozofów [Lives of the Eminent Philosophers]. Transl. I. Krońska et al.. Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, pp. 585–658.
Google Scholar

Legowicz, J. (1986) ‘Epikureizm – wiedza życia rozsądnie przyjemnego’ [‘Epicureanism – the knowledge of a reasonably pleasant life’], in Idem, Historia filozofii starożytnej Grecji i Rzymu. Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, pp. 297–335.
Google Scholar

Lorenc, W. (2019) Filozofia hermeneutyczna. Inspiracje, klasycy, radykalizacje [Hermeneutic Philosophy. Inspirations, Classics, Radicalisations]. Warsaw: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323538875
Google Scholar

Maryniarczyk A., ed. et al. (2012) Słownik przewodnik filozoficzny. Osoby – problemy – terminy [The Philosophical Guide Dictionary. People – Problems – Terms]. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, p. 367.
Google Scholar

Milerski B. (2011) Hermeneutyka pedagogiczna. Perspektywy pedagogiki religii [Pedagogical Hermeneutics. Perspectives on the Pedagogy of Religion]. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe ChAT.
Google Scholar

Myers, D.G. (2015) ‘Bliskie związki a jakość życia’ [‘Close relationships and quality of life’], in J. Czapiński, ed. Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN SA, pp. 204–234.
Google Scholar

Plopa, M. (2015) ‘Więzi małżeńskie i rodzinne w perspektywie teorii przywiązania’ [‘Marriage and family ties from the perspective of attachment theory’], in I. Janicka, H. Liberska, eds., Psychologia rodziny. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN SA, pp. 141–166.
Google Scholar

Plutarch (1977) ‘O miłości rodzicielskiej’ [‘On affection for offspring’], in Idem, Moralia. Transl. Z. Abramowiczówna. Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, pp. 288–301.
Google Scholar

Plutarch (1962) ‘On affection for offspring’, in Idem, Plutarch’s Moralia in Fifteen Volumes VI. Transl. W.C. Helmbold. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press & London: William Heinemann Ltd, pp. 328–360, pp. 328–357.
Google Scholar

Plutarch (1977) Moralia. Transl. Z. Abramowiczówna. Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Przyłębski, A. (2019) Hermeneutyka. Od sztuki interpretacji do teorii i filozofii rozumienia [Hermeneutics. From the Art of Interpretation to the Theory and Philosophy of Understanding]. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
Google Scholar

Reber, A.S. and Reber, E.S. (2008) Słownik psychologii [Dictionary of Psychology]. Eds. I. Kurcz, K. Skarżyńska. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe “Scholar”, pp. 393–394.
Google Scholar

Seligman, M.E., Csikszentmihalyi, M. (2000) ‘Positive psychology: an introduction’, American Psychologist, 55(1), pp. 5–14. DOI: https://doi.org/10.1037//0003-066X.55.1.5
Google Scholar

Seligman, M.E., Parks, A.C., Steen, T. (2004) ‘A balanced psychology and a full life’, Philosophical Transactions of The Royal Society, 359, pp. 1379–1381. DOI: https://doi.org/10.1098/rstb.2004.1513
Google Scholar

Sinko, T. (1947) Symbolae chronologicae ad scripta Plutarchi et Luciani. Cracow: Polska Akademia Umiejętności.
Google Scholar

Stokes, P. (2007) ‘Epikur (341–270 p.n.e.)’ [‘Epicurus (341–270 BC)’], in Idem, 100 największych filozofów [Philosophy 100 Essential Thinkers]. Transl. J. Korpanty. Warsaw: “Świat Książki”, pp. 31–33.
Google Scholar

Stróżewski, W. (2002) O wielkości. Szkice z filozofii człowieka [On Greatness. Sketches on the Subject of the Philosophy of Man]. Cracow: Wydawnictwo “Znak”.
Google Scholar

Śliwiński, F.J. (1910) ‘Plutarch w Polsce w XVI wieku’ [‘Plutarch in Poland during the 16th century’], Eos, 16(1), pp. 161–173.
Google Scholar

Świątkiewicz, W. ed. (2012) Więzi międzypokoleniowe w rodzinie i w kulturze [Intergenerational Ties in the Family and in Culture]. Katowice: University of Silesia, Studio Noa.
Google Scholar

St. Bernard of Clairvaux (1992) Pisma [Writings]. Vol. 4: O rozważaniu [On Consideration]. Transl. S. Kiełtyka. Cracow: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy.
Google Scholar

St. Bernard of Clairvaux (2016) Selected Works. Vol. 4: On Consideration. Trans. W.W. Williams. London: Aeterna Press.
Google Scholar

St. Thomas Aquinas (2020) Dysputy o uczuciach. Dysputy problemowe o prawdzie. Kwestie 25–26 [Disputes on Feelings. Problematic Disputes about the Truth. Issues 25–26]. Transl. A. Białek. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
Google Scholar

Szlendak, T. (2015) Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie [Sociology of the Family. Evolution, History, Diversity]. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN SA.
Google Scholar

Trzebińska, E. (2008) Psychologia pozytywna [Positive Psychology]. Warsaw: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Google Scholar

Więckiewicz, B. (2010) ‘Więź rodzinna i jej znaczenie w funkcjonowaniu rodziny’ [‘The family bond and its importance in the functioning of the family’], Społeczeństwo i Rodzina, 3.
Google Scholar

Żywczok, A. (2013) ‘Poglądy Plutarcha na miłość braterską w kontekście współczesnych wyników badań naukowych’ [‘Plutarch’s views on brotherly love in the context of contemporary scientific findings’], in A. Żywczok, ed. Miłość – akt preferencji duchowości człowieka. Studium bliskości uczuciowej [Love – An Act of Preference in Human Spirituality. A Study of Affectional Intimacy]. Warsaw: Wydawnictwo Akademickie “Żak”, pp. 217–235.
Google Scholar