The God of the Patriarchs as a Common Heritage  of Judaism and Christianity: Part I. God of Genesis (Abraham and Isaac)

Andrzej Sebastian Jasiński OFM

Opublikowane: 2019-04-15

Nr 19 (2015)

Bóg patriarchów jako wspólne dziedzictwo judaizmu i chrześcijaństwa

Andrzej Sebastian Jasiński OFM

Część I. Bóg Księgi Rodzaju (Abraham i Izaak)

Abstrakt

Artykuł podejmuje kwestię teologicznego znaczenia (dla judaizmu i chrześcijaństwa) relacji Boga z wybranymi postaciami starotestamentalnymi Abrahamem i Izaakiem. Punktem wyjścia do analizy były teksty zawarte w Księdze Rodzaju (Rdz 15; 17; 22). Na początku ukazano miejsce Księgi Rodzaju w Torze i znaczenie tego zbioru pism w judaizmie oraz w chrześcijaństwie. Księga Rodzaju jest pierwszym pismem Tory (Pięcioksięgu), a jej redakcja była bardzo długim procesem, która brała początek już w epoce patriarchalnej (tradycje ustne), a skończyła się w czasach perskich. Pismo to ma wielkie znaczenie zarówno w tradycji judaistycznej, jak i chrześcijańskiej (Księga Rodzaju otwiera kanon Biblii w obu religiach).
Najważniejszym wydarzeniem w życiu Abrahama było zawarcie przymierza z Bogiem (Rdz 15; 17). Patriarcha został nazwany „ojcem wiary”. Judaizm akcentuje aspekt partykularny relacji Bóg – Abraham i traktuje patriarchę przede wszystkim jako protoplastę Izraela, narodu, który stał się dziedzicem obietnic danych Abrahamowi. Chrześcijaństwo podkreśla w tej relacji aspekt uniwersalny, patriarcha uważany jest bowiem za ojca wszystkich wierzących, także uczniów Jezusa Chrystusa.
Dzieje Izaaka są kontynuacją historii Abrahama i jego relacji z Bogiem. Najważniejszym wydarzeniem w życiu Izaaka był epizod opisany w Rdz 22 (ofiara w Moria). Abraham został wypróbowany w wierze, bowiem Bóg polecił mu ofiarować syna obietnicy (Izaaka). Uratowany przez Pana Izaak, stał się spadkobiercą obietnic Bożych. W judaizmie jest traktowany przede wszystkim jako znak wierności Boga oraz wypełnienia obietnicy potomka, natomiast w chrześcijaństwie podkreśla się znaczenie typiczne ofiary Izaaka, która zapowiadała ofiarę Jezusa Chrystusa.

Słowa kluczowe:

Bóg, judaizm, chrześcijaństwo, patriarchowie, Abraham, Izaak, Księga Rodzaju, Tora, przymierze, obietnica

Inne teksty tego samego autora

Andrzej Sebastian Jasiński OFM, Chleb i wino w Starym Testamencie , Scriptura Sacra: Nr 21 (2017): Scriptura Sacra. Księga pamiątkowa dla o. prof. dr. hab. Andrzeja S. Jasińskiego OFM
Andrzej Sebastian Jasiński OFM, Samuel: ostatni sędzia Izraela , Scriptura Sacra: Nr 21 (2017): Scriptura Sacra. Księga pamiątkowa dla o. prof. dr. hab. Andrzeja S. Jasińskiego OFM
Andrzej Sebastian Jasiński OFM, Rok jubileuszowy w tradycji biblijnej , Scriptura Sacra: Nr 21 (2017): Scriptura Sacra. Księga pamiątkowa dla o. prof. dr. hab. Andrzeja S. Jasińskiego OFM
Andrzej Sebastian Jasiński OFM, Jahwe: Bóg gniewu czy miłosierdzia? , Scriptura Sacra: Nr 21 (2017): Scriptura Sacra. Księga pamiątkowa dla o. prof. dr. hab. Andrzeja S. Jasińskiego OFM
Andrzej Sebastian Jasiński OFM, Dwa znaki (mofet) Ezechiela (Ez 12,1-16; 24,24-27) , Scriptura Sacra: Nr 21 (2017): Scriptura Sacra. Księga pamiątkowa dla o. prof. dr. hab. Andrzeja S. Jasińskiego OFM
Andrzej Sebastian Jasiński OFM, Drogi odnowy człowieka (Ez 18,1-32) , Scriptura Sacra: Nr 21 (2017): Scriptura Sacra. Księga pamiątkowa dla o. prof. dr. hab. Andrzeja S. Jasińskiego OFM
Andrzej Sebastian Jasiński OFM, Obcy w Starym Testamencie , Scriptura Sacra: Nr 21 (2017): Scriptura Sacra. Księga pamiątkowa dla o. prof. dr. hab. Andrzeja S. Jasińskiego OFM
Andrzej Sebastian Jasiński OFM, Historia obecności franciszkanów w Betlejem , Scriptura Sacra: Nr 13-14 (2010): Ziemia Święta
Andrzej Sebastian Jasiński OFM, Pokutna modlitwa psalmisty , Scriptura Sacra: Nr 21 (2017): Scriptura Sacra. Księga pamiątkowa dla o. prof. dr. hab. Andrzeja S. Jasińskiego OFM
Andrzej Sebastian Jasiński OFM, Wybór Abrahama , Scriptura Sacra: Nr 21 (2017): Scriptura Sacra. Księga pamiątkowa dla o. prof. dr. hab. Andrzeja S. Jasińskiego OFM

1 2 > >>

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Jasiński OFM, A. S. (2019). Bóg patriarchów jako wspólne dziedzictwo judaizmu i chrześcijaństwa: Część I. Bóg Księgi Rodzaju (Abraham i Izaak). Scriptura Sacra, (19), 107–132. Pobrano z https://czasopisma.uni.opole.pl/index.php/scrs/article/view/765

Cited by / Share

Bibliografia

Abel P.F-M., Géographie de la Palestine I, Paris 1938, p. 299–322.
Barrios Tao H., Del sacrificio de ‘Abrahàn’ al sacrificio de su ‘descendencia: exégesis y teología narrativa del sacrificio en Génesis 2,1-19, Fran 52 (2010), p. 15–55.
Berman J., The History of Legal Theory and the Study of Biblical Law, CBQ 76 (2014), p. 19–39.
Blum E., Studien zur Komposition des Pentateuch, Berlin 1990.
Bongiovanni S., Abraham: un padre dell’esperienza umana, RdT 54 (2013), p. 31–46.
Braulik G., Das Deuteronomium und die Geburt des Monotheismus, in: (ed.), E. Haag, Gott, der einzige. Zur Entstehung des Monotheismus in Israel, Quaestiones Disputatae 104, Freiburg 1985, p. 115–159.
Braulik G., Die Abfolge der Gesetze in Deuteronomium 12–26 und der Dekalog, in: (ed.), N. Lohfink, Das Deuteronomium. Entstehung, Gestalt und Botschaft, Leuven 1985, p. 252–265.
Braulik G., Die Ausdrüke für „Gesetz” im Buch Deuteronomium, Biblica 51 (1971), p. 39–66.
Braulik G., Gesetz als Evangelium. Rechtfertigung und Begnadigung nach der deuteronomischen Tora, Zeitschrift für Theologie und Kirche 79 (1982), p. 127–160.
Braulik G., Weisheit, Gottesnähe und Gesetz – zum Kerygma von Deuteronomium 4,5-8, in: (ed.), G. Braulik, Studien zum Pentateuch (F.S. für Walter Kornfeld zum 60. Geburtstag), Wien 1977, p. 165–195.
Cardellini I., Mosè, il legislatore di Israele, Lat 79 (2013), p. 663–673.
Chiara Ch., Il regno del nemico: La morte nella religione di Canaan, Brescia 2003, p. 25–34.
Childs B.S., Die Theologie der einen Bibel I, Freiburg 1994, p. 93–104.
Crüsemann F., Abraham und die Bewohner des Landes: Beobachtungen zum kanonischen Abrahambild, EvTh 62 (2002), p. 334–348.
Crüsemann F., Der Pentateuch als Tora. Prolegomena zur Interpretation seiner Endgestalt, EvTh 49 (1989), p. 250–267.
Dabhi J.B., Abraham: Our Father in Faith, Jeev 43 (2013), p. 87–101.
de Pury A., Le Pentateuque en question, Genf 1989.
Dohmen C., Der Tod des Mose als Geburt des Pentateuch, in: (ed.) C. Dohmen, M. Oeming, Biblischer Kanon, warum und wozu? Eine Kanontheologie, Freiburg 1992, p. 54–68.
Drey Ph., The Role of Hagar in Genesis 16, Andrews University Seminary Studies 40 (2002), p. 179–195.
Ebach J., Ihr sollt ein Segen sein. Das Leitwort und die Bibel: Eine Problemanzeige, BK 58 (2003),p. 62–70.
Ellis P.F., The Men and the Message of the Old Testament, Minnesota 1962, p. 59–60.
Fischer G., Das Mosebild der Hebräischen Bibel, in: M. Görg, Mose – Name und Namensträger. Versuch einer historischen Annäherung, in: (ed.), E. Otto, Mose. Ägypten und das Alte Testament (SBS 189), Stuttgart 2000, p. 84–120.
Floyd M., Basic Trends in the Form Critical Study of Prophetic Texts, in: (ed.), M. Floyd, The Changing Face of Form Criticism, Grand Rapids – Cambridge 2003, p. 298-311.
Grypeou E., Spurlong H., The Book of Genesis in Late Antiquity: Encounters Between Jewish and Christian Exegesis, Leiden 2013.
Haudebert P. (ed.), Le Pentateuque. Débats et recherches, Paris 1992.
Homerski J., Kanon Ksiąg świętych, in: (ed.) J. Szlaga, Wstęp ogólny do Pisma świętego, Poznań 1986, p. 69–97.
Huddelston J., Recent Scholarship on the Pentateuch: Historical, Literary, and Theological Reflections, RevQ 55 (2013), p. 193–211.
Human D.J., An ideal for leadership – Psalm 72: The (wise) king-Royal mediation of God’s universal reign, Verbum et Ecclesia 23 (2003), p. 658–677.
Jankowski A., Biblijna teologia przymierza, Kraków 1997, p. 40–51.
Jasiński A.S., Jerozolima. Promień miłości Jahwe, Kraków 1999, p. 22–26.
Jasiński A.S., Służcie Jahwe z weselem. Kyriologia starotestamentalna na tle środowiska biblijnego, Opole 1998, p. 143–147.
Jasiński A.S., Według postanowienia wiecznego Boga. Aionios w Nowym Testamencie, Opole 1991, p. 34–35.
Jasiński A.S., Wstęp ogólny do Pisma Świętego, Opole 1990, p. 5–7.
Kalimi I., Nicklas T., Xeravitis G.G., Hötzinger H. (red.), Scriptural Authority in Early Judaism and Ancient Christianity, Berlin 2013.
Kaltner J., Abraham’s Sons: How the Bible and Qur’an See the Same Story, BR 18 (2, 2002), p. 16-23, 45-56.
Kessler E., The Sacrifice of Isaac (the Aqedah) in Christian and Jewish Tradition: Artistic Representation, in: Borders, Boundaries and the Bible. London – New York – Sheffield 2002, p. 74–98.
Khoury A.Th., Abraham: ein Segen für die Völker nach der jüdischen, christlichen und islamischen Tradition, BK 59 (2004), p. 9–17.
Kudasiewicz J., Ewangelie synoptyczne dzisiaj, Warszawa 1986, p. 211–213.
Kutsch E., tyrIB.,Verplichtung, THAT I, p. 341.
Langkammer H., Księgi Ezdrasza – Nehemiasza (PSST V/2), Poznań 1971, p. 85–95.
Langkammer H., Teologia Nowego Testamentu II, Wrocław1984, p. 148–168.
Langkammer H., Teologia Starego Testamentu, Rzeszów 2006.
Leibold S., Raum für Konvivenz. Die Genesis als nachexilesche Errinerungsfigur, Freiburg 2014, p. 112–134.
Lenzen V., Leben mit der Tora. Eine Auseinandersetzung mit dem jüdischen Denker Jeshajahu Leibowitz, LebZeug 47 (1992), p. 296–303.
le Roux J.H., Waar is Abraham dan?, Verbum et Ecclesia 22 (2001), p. 326–340.
Lohfink N., Die Abänderung der Theologie des priesterlichen Geschichtswerks im Segen des Heiligkeitsgesetzes, in: (ed.), H. Gese, H.P. Rüger, Wort und Geschichte (F.S. für Karl Elliger zum 70. Geburtstag), Neukirchen-Vluyn 1973, p. 129–136.
Lohfink N., Die Schichten des Pentateuch und der Krieg, in: (ed.), E. Haag, Gewalt und Gewaltlosigkeit im Alten Testament, Quaestiones Disputatae 96, Freiburg 1983, p. 56–70.
Lohfink N., Der Schöpfergott und der Bestand von Himmel und Erde. Das Alte Testament zum Zusammenhang von Schöpfung und Heil, in: (ed.) G. Altner, Sind wir noch zu retten? Schöpfungsglaube und Verantwortung für unsere Erde, Regensburg 1978, p. 15–39.
Lohfink N., Die Ursünden in der priesterlichen Geschichtserzälung, in: (ed.), G. Bornkamm, K. Raner, Die Zeit Jesu, (F.S. für Heinrich Schlier), Freiburg 1970, p. 38–50.
Martinez C.R., La idolatria en el profeta Jeremias, Mayeutica 19 (1993), p. 265–303.
McNamara M., I Targum e il Nuovo Testamento, Bologna 1978, p. 83–86.
Niehaus J.J., God’s Convenant with Abraham, JETS 56 (2013), p. 250–257.
Noort E., Genesis 22: Human Sacrifice and Theology in the Hebrew Bible, in: (ed.), E. Noort, The Sacrifice of Isaac, Leiden – Boston – Cologne 2002, p. 1–20.
Noth M., Überlieferungsgeschichte des Pentateuch, Stuttgart 1948.
Oliver J.P.J., ~mt, DOTTE IV, p. 306–308.
Propp W.H., The Origins of Infant Circumcision in Israel, Hebrew Annual Review 11 (1987), p. 355–370.
Ratzinger J., Tajemnica Jezusa Chrystusa, Kielce 1994, p. 15–18.
Ravasi G., Psalmy, Częstochowa 1998, p. 11.
Remaud M., Isaac et la foi en la résurrection des morts, NRT 132 (2010), p. 229–242.
Reiser W., Isaak darf nicht geopfert werden: Predigt zu 1. Mose 22,1-14, TZ 46 (1990), p. 178–183.
Römer Th., Zwischen Urkunden, Fragmenten und Ergänzungen: Zum Stand der Pentateuchforschung, ZAW 125 (2013), p. 2–24.
Ruppert L., Genesis 22,15-18: Eine Relecture von Gen 22 aus joschijanischer Zeit, in: (ed.), L. Ruppert, Gottes Wege suchend, Würzburg 2003, p. 111–128.
Rüterswörden U., Die persische Reichsautorisation der Tora, ZAR 1 (1995) p. 47–61.
Seidel B., Entwicklungen der neueren Pentateuchforschung im 20. Jahrhundert, ZAW 106 (1994), p. 476–485.
Simonetti M., Między dosłownością a alegorią, Kraków 2000, p. 8.
Ska J.-L., Il cantiere del Pentateuco. I Problemi di composizione e di interpretazione, Bologna 2013.
Składowska M., Kultura perska, Wrocław 1995.
Stegemann W., Tora – Nomos – Gesetz. Zur Bedeutung des Judentums für das Christentum, in: (ed.), M. Stöhr, Lernen in Jerusalem – Lernen mit Israel, Berlin 1993, p. 148–168.
Stemberger G., Jabne und der Kanon, Jahrbuch für Biblische Theologie 3 (1988), p. 163–174.
Synowiec J.St., Patriarchowie Izraela i ich religia, Kraków 1995, p. 96.
Tharekadavil A., The Call of Abraham and Formation of the Chosen People, BBh 30(2003), p. 115–162.
Wight F.H., Obyczaje krajów biblijnych, Warszawa 1998, p. 89–90.
Williamson P.R., Abraham, Israel and the Nations: The Patriarchal Promise and Its Covenantal Development in Genesis, Sheffield 2000.
van den Born A., Moria, BL, p. 1171.
Vanhoye A., Struttura e teologia nell Epistola agli Ebrei, Roma 1988, p. 34–39.
von Arx U., Genesis 22 in der frühen Kirche, SScr 11 (2013), p. 51–94.
Zenger E., Jesus von Nazaret und die messianischen Hoffnungen des alttestamentlichen Israel, in: (ed.), W. Kasper, Christologische Schwerpunkte, Düsseldorf 1980, p. 37–78. Google Scholar