Potoczna i naukowa kategoryzacja świata a poetyckie transgresje (na przykładzie kilku wierszy Wisławy Szymborskiej)
Irena Szczepankowska
Abstrakt
Acquiring a knowledge that goes beyond sensual experience (for example, looking through a microscope or telescope) and beyond categories rooted in language, reąuires a lot of courage, Crossing the safe boundaries of the domesticated and designated world.
The poetic porte-parole of Wisława Szymborska struggles with the experience of Crossing these boundaries, which leads to undermining the customary categorisations established in our common language.
The author of the paper interprets these poetic transgressions - evoked in the works of the Noble Prize winner - from the linguistic perspective. Namely, she refers them to two concepts of the linguistic categorisation of the world: logical (scientific), originat- ing from Aristotle’s theory, and cognitive, alluding to Immanuel Kant’s philosophy fo- cused on the popular (nai've and culturally determined) image of the world. The paper presents the manner in which devices of artistic expression, such as a metaphor, nega- tion, tautology, gradation, etc., are adopted by the poet to undermine both the popular (stereotypical) qualification of phenomena and scientifically determined category boundaries.
##semicolon##
linguistic categorisation##common.commaListSeparator## scientific and popular image of the world##common.commaListSeparator## poetic transgressions##submission.citations##
Arystoteles, 1983, Metafizyka, Warszawa.
Google Scholar
Dobrzyńska T., 1984, Metafora, Wrocław.
Google Scholar
Greszczuk B., 2008, Znaczenie i styl tekstu poetyckiego na przykładzie tomiku „ Chwila" i innych wierszy Wisławy Szymborskiej, „Stylistyka”, XVII, s. 77-96.
Google Scholar
Habrajska G., 1996, Kategoryzacja a klasyfikacja -potoczne i naukowe widzenie świata. -Językowa kategoryzacja świata, red. R. Grzegorczykowa, A. Pajdzińska, Lublin.
Google Scholar
Hóffe O., 1995, Immanuel Kant, Warszawa.
Google Scholar
Hołówka T., 1986, Myślenie potoczne. Heterogeniczność zdrowego rozsądku, Warszawa.
Google Scholar
Kant I., 1957, Krytyka czystego rozumu, Warszawa.
Google Scholar
Kleiber G., 2003, Semantyka prototypu. Kategorie i znaczenie leksykalne, Kraków.
Google Scholar
Kurcz I., 1987, Język a reprezentacja świata w umyśle, Warszawa.
Google Scholar
Lakoff G., 1987, Women, fire, and dangerous things: What categories reveal about the mind, Chicago.
Google Scholar
Lakoff G., Johnson M„ 2010, Metafory w naszym życiu, Warszawa.
Google Scholar
Langacker R.W., 2009, Gramatyka kognitywna. Wprowadzenie, Kraków.
Google Scholar
Pajdzińska A., 1993, Frazeologizmy jako tworzywo współczesnej poezji, Lublin.
Google Scholar
Płuciennik J., 2004, Literackie i językowe punkty widzenia a empatyczne naśladowanie w tekście literackim. - Punkt widzenia w tekście i dyskursie, red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, R. Nycz, Lublin.
Google Scholar
Rosch E., 1977, Humań categorization. — Advances in cross-culturalpsychology, vol. 1, ed. N. Warren, London.
Google Scholar
Rosch E., 1978, Principles of categorization. - Cognition and categorization, eds. E. Rosch, B. Lloyd, Hillsdale NJ.
Google Scholar
Szczepankowska I., 2007, Czym jest „pojęcie” we współczesnym językoznawstwie?, „Białostockie Archiwum Językowe”, 7, s. 169-183.
Google Scholar
Szczepankowska L, 2011, Semantyka i pragmatyka językowa. Słownik podstawowych pojęć z zadaniami i literaturą przedmiotu, Białystok.
Google Scholar
Taylor J.R., 2001, Kategoryzacja w języku. Prototypy w teorii językoznawczej, Kraków.
Google Scholar
Whorf B.L., 1982, Język, myśl, rzeczywistość, Warszawa.
Google Scholar
##libcom.authors##
Irena Szczepankowska##libcom.statistics##
##plugins.generic.usageStats.downloads##
##submission.license##
##submission.license.cc.by-nc-sa4.footer##
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
Najaktuálnejšie články rovnakého autora (rovnakých autorov)
- Irena Szczepankowska, Poznawczy i narracyjno-dyskursywny wymiar słowa a model definicji (na przykładzie „śmieci” i formacji pokrewnych) , Stylistyka: Diel 26 (2017): Słowo a styl
- Irena Szczepankowska, Między scjentyzmem a kognitywizmem: lingwistyka na rozdrożu paradygmatów metodologicznych , Stylistyka: Diel 25 (2016): Gajda i stylistyka
- Irena Szczepankowska, Maria Wojtak, Rozłożone gazety. Studia z zakresu prasowego dyskursu, języka i stylu, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2015, 229 s. , Stylistyka: Diel 26 (2017): Słowo a styl
- Irena Szczepankowska, Wartości kapitalistyczne w polskim dyskursie publicznym , Stylistyka: Diel 27 (2018): Styl i aksjologia
- Irena Szczepankowska, Różnorodność kultur i stylów w doświadczeniu emigracyjnym Emila Ciorana i Czesława Miłosza , Stylistyka: Diel 24 (2015): Różnorodność kulturowa a styl
- Irena Szczepankowska, Integracyjny wymiar współczesnej analizy dyskursu w świetle prac językoznawczej szkoły francuskiej , Stylistyka: Diel 23 (2014): Dyskurs i styl
- Irena Szczepankowska, Komunikacja prawno-sądowa z perspektywy retoryki, stylistyki i tekstologii , Stylistyka: Diel 20 (2011): Integracja w stylistyce - Integration in Stylistics
- Irena Szczepankowska, Język dawnych statutów premonstrateńskich. Interpretacje , Stylistyka: Diel 22 (2013): Styl w kulturze
